Ίσκρα της Αγγέλας Γαβρίλη εκδόσεις ΠΑΠΥΡΟΣ

http://www.diavasame.gr/page.aspx?itemID=PPG1385_1978

Εκδοτικός Οίκος ΠΑΠΥΡΟΣ

Συγγραφέας Αγγέλα Γαβρίλη

Κατηγορία Ελληνική Λογοτεχνία

ISBN 978-960-486-100-2

Σελίδες 288

 

«Για το κορίτσι που έκλαιγε ανηφορίζοντας την οδό Αμαλίας, το μεσημέρι της 18ης Απριλίου 2012. Αν αυτό το βιβλίο φτάσει στα χέρια σου, να ξέρεις ότι είναι για σένα». Με αυτή την αφιέρωση αρχίζει η «Ίσκρα» της Αγγέλας Γαβρίλη. Κι έτσι κάπως αρχίζει κάθε έργο τέχνης και γεννιέται κάθε ήρωας. Από μια σπίθα. Μια έκλαμψη της στιγμής από ένα φευγαλέο ερέθισμα. Πόσες φορές όμως αυτό το ερέθισμα, αυτή η σπίθα γίνεται φλόγα και η φλόγα φωτιά, ικανή να διεκδικήσει τη διηνεκή και άσβεστη παρουσία της στη λογοτεχνική αιωνιότητα;

Η «Ίσκρα» νομίζω πως έχει τα φόντα. Όχι μόνο γιατί το όνομα που διάλεξε για να μας πει την ιστορία της σημαίνει «σπίθα», αλλά επειδή ως ηρωίδα διαθέτει όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά που την κάνουν αλησμόνητη. Είναι τόσο αληθινή και γήινη όσο η ωμή πραγματικότητα και τόσο φευγαλέα και υπερρεαλιστική όσο τα πλάσματα των παραμυθιών.

Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά. Ήδη η γενιά της ηρωίδας δικαιολογεί τις αντιφάσεις του χαρακτήρα της. Ρούσσα ήταν το όνομα της αντάρτισσας γιαγιάς της, που μοιάζει να της κληροδότησε το αδάμαστο, φιλελεύθερο πνεύμα της και Αλένα το όνομα της μάνας, που αποσχίστηκε από την οικογενειακή αντάρτικη ιδεολογία και παντρεύτηκε αστυνομικό, νοικοκυρεύτηκε και λούφαξε στη μετριοπαθή ζωή της.

Η Ίσκρα κουβαλάει μέσα της επομένως δυο εαυτούς. Εκείνο το αρχέγονο, ενστικτώδες εγώ που δεν χωράει σε στερεότυπα και σε σχήματα καθωσπρεπισμού και βολέματος και το άλλο, το πολιτισμένο, που αποζητά τη γνώση, την καλλιέργεια της τέχνης και της μάθησης που προσφέρει ο ανθρώπινος πολιτισμός. Δύο οι εαυτοί επομένως της ηρωίδας η οποία, θεωρώντας δεδομένη την πολιτισμένη ανθρώπινη εκδοχή της, ανακαλύπτει, μέσα από ένα σκληρό παιχνίδι αυτογνωσίας, τον ζωώδη, σκληρό εαυτό της, εκείνον που υποτάσσεται στα καλέσματα της φύσης και αντιστέκεται στην υποταγή της στη λογική και στην αδυναμία των συναισθημάτων. Πολύ εύστοχα η συγγραφέας εκτυλίσσει τη διαδικασία της αυτογνωσίας της Ίσκρα μέσα από τη σταδιακή μεταμόρφωσή της σε ένα πλάσμα μεταφυσικό, αποδίδοντας άψογα αυτή τη μεταμόρφωση μέσα από μια θρυλική αλληγορία που δεν πρέπει να σας αποκαλύψω για να μην χαθεί το αναγκαίο σασπένς. Αυτό που μετά βεβαιότητος ωστόσο μπορώ να πω είναι ότι μία από τις ιδεολογικές πρώτες ύλες του βιβλίου είναι η ασταμάτητη σύγκρουση της ζωώδους και της εξευγενισμένης, λόγω του πολιτισμού, φύσης του ανθρώπου. Το βιβλίο κινείται ασταμάτητα ανάμεσα στη ρεαλιστική αποτύπωση της περιθωριακής ζωής μιας γυναίκας και σε θρύλους γοητευτικούς, ριζωμένους στην πίστη της ύπαρξης ενός κόσμου πέρα από την πεπατημένη και ανιαρή αντίληψη της πραγματικότητας. Μέσα στις σελίδες του βιβλίου ξεπηδούν ιστορίες για δράκους και λυκανθρώπους, όλες τους, προς μεγάλη μου έκπληξη, γεννημένες από την ελληνική φαντασία, είτε πρόκειται για την αρχαία ελληνική μυθολογία είτε για λαϊκούς θρύλους και παραδόσεις. Το παραμυθικό στοιχείο, πλεγμένο με μια άκρως ρεαλιστική προσέγγιση της σύγχρονης πραγματικότητας και συγκεκριμένα των σύγχρονων ανθρώπινων σχέσεων, αποτελεί ίσως το μεγαλύτερο ατού του βιβλίου. Είναι αλήθεια αξιοπερίεργο το γεγονός σε μια Ελλάδα φημισμένη για τα απαράμιλλα έργα του λόγου και την πληθώρα των παραδόσεων και των θρύλων της, η φαντασιακή λογοτεχνία να είναι παραγκωνισμένη τόσο από τους συγγραφείς όσο και από τους αναγνώστες. Η Αγγέλα Γαβρίλη με την πρώτη μυθιστορηματική της απόπειρα, καταφέρνει να καταδείξει τη γοητεία της φαντασιακής λογοτεχνίας πετυχαίνοντας να εναρμονίσει με τρόπο απαράμιλλο τα υπερβατικά στοιχεία με τη ρεαλιστική σύγχρονη πεζογραφία.

Η προσωπική περιπέτεια της Ίσκρα, την οποία παρακολουθεί με κομμένη την ανάσα ο αναγνώστης από σελίδα σε σελίδα, κρύβει αναμφίβολα πίσω της την προσωπική ταλαιπωρία που αντιμετωπίζει η σύγχρονη γυναίκα περνώντας από σαράντα κύματα για να διατηρήσει τον αυτοπροσδιορισμό της και να βρει το αρσενικό στήριγμα που θα της παραστέκεται δίχως να την εγκλωβίζει σε σχήματα που δεν της ταιριάζουν. Και σε αυτή την αναζήτηση, αποδεικνύεται εντέλει ότι δεν θέλει να ριζώσει. Ότι φοβάται να πιάσει ρίζα και γι’ αυτό υποκύπτει στη συνεχή ανάγκη της φυγής και στη λαχτάρα της να διατηρήσει άθιχτη τη γοητεία της εναλλαγής και της περιπέτειας.

Οι περιπέτειες της Ίσκρα μέσα στον χρόνο δίνουν τροφή και υλικό για αρκετά κεφάλαια μέσα στο μυθιστόρημα. Και κάθε κεφάλαιο του βιβλίου αποτελεί ένα αυθυπόστατο αφήγημα, γερά εξαρτημένο από έναν κεντρικό μυθιστορηματικό ιστό, τη ζωή αυτής της γυναίκας, αλλά ταυτόχρονα επαρκώς δυναμικό και αυτόνομο ώστε να κρατάει το ενδιαφέρον του αναγνώστη, να διαβάζεται χωρίς ανάσα και να εντυπωσιάζει με τις ανατροπές και την πρωτοτυπία του.

Τα θέματα που αγγίζει η Αγγέλα Γαβρίλη, πέρα από την υπαρξιακή αναζήτηση κάθε γυναίκας και τη μάχη ανάμεσα στον συμβατικό και τον ζωώδη της εαυτό, είναι πολλά. Πρώτα και πάνω απ’ όλα ο έρωτας. Οι έμφυλες σχέσεις. Η ενδοοικογενειακή βία. Το πνεύμα, η λαχτάρα και η σάρκα. Η σάρκα είναι ο δείκτης των συναισθημάτων. Το βιβλίο θα έλεγε κανείς ότι αποτελεί ένα παιχνίδι του μυαλού με κυρίαρχο μέσο τις αισθήσεις. Η Αγγέλα δεν περιγράφει απλώς. Αποτυπώνει κάθε εκδοχή βιώματος της ηρωίδας της με έναν τρόπο ιδιαίτερα αφαιρετικό και γι’ αυτό εξαιρετικά σαφή. Ή Ίσκρα λέει λίγα λόγια. Το κορμί της όμως που υποφέρει, ηδονίζεται, ξυπνά, ταλαιπωρείται, πονά, μωλωπίζεται, λαχταρά, εκφράζεται, βιώνει εν κατακλείδι θανάτους και αναστάσεις στα χέρια αντρών, είναι ιδιαίτερα εύγλωττο, αποκαλύπτοντας έμμεσα τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τον χαρακτήρα της ηρωίδας και αποδεικνύοντας το αλληλένδετο ψυχής και κορμιού που επιτέλους αποκαθίσταται στη σύγχρονη γραφή έπειτα από αρκετά χρόνια ανιαρής ρομαντικής λογοτεχνίας.

Η αφήγηση είναι γραμμική. Το πιο απλό και εύκολο κατά κοινή συγγραφική ομολογία είδος αφήγησης. Μόνο που η Αγγέλα Γαβρίλη πετυχαίνει να του δώσει μια νέα διάσταση. Η κινηματογραφική προσέγγιση κάθε κεφαλαίου και η μετάβαση στον χρόνο μέσω εικόνων προσφέρει στο βιβλίο μοναδική λογοτεχνική δυναμική. Κάθε κεφάλαιο κρύβει τη δική του ιστορία και τα δικά του ιδεολογικά επίπεδα. Άλλοτε ο ένοχος κόσμος της πορνείας και μια εσάνς από το γνωστό έργο «Μάτια ερμητικά κλειστά» που προσεγγίζεται από ένα ολότελα άλλο πρίσμα αποτελώντας εξαιρετική διακειμενική αναφορά στο βιβλίο, όπως και η αλεπού με το κοκκινωπό τρίχωμα που παραπέμπει στον «Μικρό Πρίγκιπα» του Αντουάν ντε Σαιντ Εξυπερύ, άλλοτε η διαπλοκή των κυκλωμάτων παιδικού trafficking που απαντά στο ερώτημα της εξαφάνισης τόσων και τόσων παιδιών και άλλοτε η πάσης φύσεως εγκληματικότητα και η περιθωριακή ζωή όσων εμπλέκονται σε αυτήν, δίνουν στο βιβλίο κάποιες φορές το ύφος ενός αστυνομικού μυθιστορήματος, άλλοτε ενός ψυχογραφήματος, άλλοτε ενός έργου μυστηρίου, και άλλοτε ενός βιβλίου φαντασιακού χαρακτήρα, αποδεικνύοντας τη συγγραφική ποικιλία και τη δεινότητα της συγγραφέως.

Ήδη μάλιστα ανέφερα τις λέξεις δεινότητα και λιτότητα. Στην «Ίσκρα» είναι ξεκάθαρα τα χνάρια της ποιητικής ρίζας της Αγγέλας Γαβρίλη. Η θητεία της στην ποίηση αποδεικνύεται από τη δυναμική χρήση του λόγου και τον απόλυτο έλεγχο που ασκεί στη γλώσσα της. Η γλώσσα είναι άρτια σμιλεμένη. Δεν περισσεύει τίποτε. Οι περιγραφές είναι ξεκάθαρες δίχως περιττολογίες. Υπάρχουν εικόνες που αποτυπώνονται μόνο με μια λέξη ή με ένα σημείο στίξης και αυτός ο βαθμός αφαίρεσης κατακτιέται μόνο όταν παλέψεις για ώρες πάνω από μια παράγραφο. Η οικονομία της γλώσσας επομένως, οι μικρές παράγραφοι, ο στακάτος, δυνατός λόγος, ο δίχως άσκοπους λυρισμούς και μελοδραματισμούς, η ανατρεπτική χρήση της λέξης, αποτελούν αρετές που εντάσσουν το βιβλίο σε μια λογοτεχνία σύγχρονη και στιβαρή με σαφές το στίγμα ευρωπαϊκών επιρροών, ιδιαίτερα από τα αγγλοσαξονικά διαβάσματα της Αγγέλας Γαβρίλη που διαφαίνονται σε αυτό το μυθιστόρημα.

Το βιβλίο είναι γεμάτο αποχαιρετισμούς, φιλοσοφικούς διαλόγους, πρωτότυπα διατυπωμένους στοχασμούς και ρεαλιστικές σκηνές ερωτικής συνύπαρξης όπου εύγλωττα αποτυπώνεται άλλοτε η μυστηριακή γοητεία της σεξουαλικής πράξης και άλλοτε εκείνη η σκοτεινή εκδοχή συνεύρεσης στην οποία τα πιο διεστραμμένα ένστικτα γίνονται κυρίαρχα του παιχνιδιού, αποκαλύπτοντας την πιο απεχθή μορφή του σεξ, εκείνη την άγονη συνεύρεση όπου κάθε συναίσθημα αρνείται να ευδοκιμήσει. Η ηρωίδα γνωρίζει καλά και τις δυο όψεις του ερωτικού νομίσματος. Γνωρίζει και τον έρωτα της ψυχής και τον έρωτα της σάρκας. Δοκιμάζει και την αηδιαστική οπτική του αγοραίου σεξ και τον έρωτα έπειτα από την ψυχική αφοσίωση.

Τι διαλέγει τελικά από αυτά τα δυο; Την απάντηση θα την ανακαλύψετε στις σελίδες του βιβλίου και θα σας ξαφνιάσει. Το μόνο που μπορώ να σας πω για να σας βοηθήσω είναι ότι η Ίσκρα δεν είναι μια γυναίκα συνηθισμένη. Είναι ελεύθερη σαν λύκος και ταυτόχρονα ευάλωτη σαν παιδί…

ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ ΙΣΛΑΜΙΣΤΙΚΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΣ ΣΤΗ ΜΕΣΗ ΑΝΑΤΟΛΗ του Ιωάννη Μάζη, εκδόσεις Παπαζήση

http://www.diavasame.gr/page.aspx?itemID=PPG1387_1973

Εκδοτικός Οίκος ΠΑΠΑΖΗΣΗΣ

Συγγραφέας Ιωάννης Θ. Μάζης

Κατηγορία Ιστορία/Δοκίμιο/Μελέτη

ISBN 978-960-02-2891-5

Σελίδες 220

Και μόνο το όνομα του συγγραφέα και καθηγητή Ιωάννη Μάζη αποτελεί εγγύηση για την άρτια επιστημονική υπόσταση του εν λόγω βιβλίου, στο οποίο επιχειρείται η προσέγγιση και ανάλυση του ισλαμιστικού κινήματος ιδωμένου από τη θρησκευτική και πολιτική οπτική, καθώς αποτελεί ένα ιδιόρρυθμο φαινόμενο που σημαδεύει τις πολιτικοκοινωνικές εξελίξεις στη Μέση Ανατολή και στη Βόρεια Αφρική τα τελευταία χρόνια, αποτελώντας ταυτόχρονα πολιτικό όραμα και γόρδιο δεσμό στις εσωτερικές και εξωτερικές πολιτικές σχέσεις τόσο των αραβικών χωρών μεταξύ τους, όσο και μεταξύ των κρατών που κυριαρχούν στο παγκόσμιο γεωστρατηγικό σκηνικό.

Ο Ιωάννης Μάζης δομώντας το βιβλίο του σε δύο κεντρικά κεφάλαια, αναπτύσσει στο πρώτο τις βασικές έννοιες του ισλαμιστικού κινήματος, εξηγεί την αφύπνισή του στα νεώτερα χρόνια και την αμφισβήτηση που προκάλεσε στο κεμαλικό κοσμικό ιδεώδες, τον διχασμό των ισλαμιστών με γνώμονες την αρχή της σούρα και την εφαρμογή της σαρία και αναλύει διεξοδικά τα σχίσματα που διαμορφώθηκαν, από τον σουνιτισμό, τον χαριζιτισμό και τον σηιιτισμό έως τον σουφισμό και τον μαχντισμό. Δεν παραλείπει να επισημάνει τις ιδιαιτερότητες της ισλαμιστικής οικονομίας, πετυχαίνοντας έτσι όχι μόνο να αποδώσει τις ιδιαιτερότητες του ισλαμιστικού κινήματος στη θρησκευτικοπολιτική του βάση και ενότητα, αλλά και να αναπαραστήσει επιτυχώς το πορτρέτο της Μέσης Ανατολής και τον αναβρασμό που έχει προκύψει από την έντονη αναβίωση και κυριαρχία του ισλαμιστικού κινήματος, που είναι ο μεγάλος νικητής των γεγονότων της «Αραβικής Άνοιξης».

Στο δεύτερο και τελευταίο κεφάλαιο του βιβλίου, το οποίο επίσης διαιρείται σε αρκετές ενότητες, ο συγγραφέας προχωράει ακόμη βαθύτερα, αφού ασχολείται πλέον με την ακραία εκδοχή του ισλαμιστικού κινήματος και αναλύει το φαινόμενο της τρομοκρατίας, που ταλανίζει ιδιαιτέρως την παγκόσμια πολιτική σκηνή ιδίως έπειτα από το χτύπημα στους δίδυμους πύργους της Νέας Υόρκης. Ιδιαίτερη ενότητα αφιερώνει στους Αδελφούς Μουσουλμάνους επιδιώκοντας να προσεγγίσει αυτή την ιδιάζουσα ομάδα που αναπτύχθηκε στην αιγυπτιακή κοινωνία και η οποία εμφανίζει χαρακτηριστικά προσιδιάζοντα άλλοτε σε αυτά των ήπιων ισλαμιστών και άλλοτε σε αυτά των τζιχαντιστών και εν γένει των ακραίων οπαδών του κινήματος.

Η ανάλυση που κάνει στην ιερά πόλη Ναγκάφ και στον ιρανικό και ιρακινό κλάδο και η σύνδεση της ιδεολογικής βάσης με τις θρησκευτικοπολιτικές εκφάνσεις των πράξεων των ισλαμιστών που επιδιώκουν να αποφύγουν την εκκοσμίκευση, αποτελεί ίσως τον ιδεατό τρόπο για να μυηθεί ο αναγνώστης στα γεγονότα και να κατανοήσει μια πτυχή της παγκόσμιας ιστορίας, διπλωματίας και πολιτικής την οποία μόνο αν γνωρίζει τους μοχλούς και τους στόχους του ισλαμιστικού κινήματος μπορεί να αντιληφθεί.

Τελειώνοντας, ο Ιωάννης Μάζης εξηγεί τον ρόλο του ισλαμιστικού κινήματος όχι μόνο στα όρια της Μέσης Ανατολής αλλά μέσω της ισορροπίας δυνάμεων και της κατανομής ισχύος σε παγκόσμιο επίπεδο και επιδιώκει να ρίξει φως και να λύσει τον γρίφο των πολιτικών επιλογών των ισχυρών κρατών όσον αφορά τη στάση τους απέναντι σε αυτά τα κινήματα. Το ανεβοκατέβασμα καθεστώτων στις χώρες της Μέσης Ανατολής και η κυριαρχία των ισλαμιστικών κινημάτων από τη γραφίδα του Μάζη δεν ερμηνεύεται απλώς ως αποτέλεσμα της κοινωνικής αγανάκτησης από το έλλειμμα της δημοκρατίας, αλλά και ως αποτέλεσμα του προσεταιρισμού των ισλαμιστών από τους ισχυρούς του κόσμου, όταν οι πρώτοι κέρδισαν έδαφος στην κοινή γνώμη. Το μόνο που δεν προβλέφθηκε ήταν η αρνητική στάση των ακραίων ισλαμιστών προς τη Δύση, γεγονός που έχει διχάσει τη στάση των ισχυρών απέναντί τους.

Με μια γλώσσα ρέουσα, αν και καθαρεύουσα, ο συγγραφέας αποδεικνύει στο συγκεκριμένο βιβλίο την εμβάθυνση, τη γνώση και την εμπειρία που έχει αποκομίσει από τη βαθιά μελέτη της Μέσης Ανατολής και των ζυμώσεων που πραγματοποιούνται σε αυτήν. Όπως αναφέρεται επιτυχώς και στο οπισθόφυλλο, «ο γεωγράφος συγγραφέας εκτιμά ότι μπορούν πολλά στοιχεία να λειτουργήσουν συμφιλιωτικά ανάμεσα στον δυτικό και τον ισλαμικό πολιτισμό και ότι το Ισλάμ πρέπει να ιδωθεί ως προσωπική υπόθεση του Πιστού». Γιʼ αυτό με τούτο το βιβλίο ο συγγραφέας μάς καλεί να αποφύγουμε την προκατάληψη. Μόνο μέσα από την κατανόηση και τη γνώση, ακόμη και των ακραίων εκδοχών του ισλαμιστικού κινήματος, θα ανευρεθούν οι λύσεις και ίσως η κάθαρση στις σχέσεις του ανατολικού και του δυτικού κόσμου.

Kαλημέρα Θλίψη της Φρανσουάζ Σαγκάν, εκδόσεις ΖΑΧΑΡΟΠΟΥΛΟΣ

http://www.diavasame.gr/page.aspx?itemID=PPG1386_1951

ΚΑΛΗΜΕΡΑ ΘΛΙΨΗ

18.11.2014

Συντάκτης: Πασχαλία Τραυλού

Εκδοτικός Οίκος ΖΑΧΑΡΟΠΟΥΛΟΣ

Συγγραφέας Francoise Sagan

Μετάφραση Βαγγέλης Κατσάνης

Κατηγορία Ξένη Λογοτεχνία

ISBN 978-960-208-513-4

Σελίδες 143

Μόλις στα δεκαεννιά της χρόνια η Φρανσουάζ Σαγκάν, ένας άνθρωπος που ρουφούσε κυριολεκτικά τη ζωή όπως απέδειξε μεταγενέστερα με τη στάση της απέναντι στον κόσμο, έγραψε το πρώτο της βιβλίο που έμελλε να αναδειχτεί στο πιο αγαπημένο βιβλίο της Γαλλίας. Ολιγοσέλιδο, πλημμυρισμένο συναισθήματα που διόλου δεν αγγίζουν την έννοια του μελοδραματισμού, δυνατό και παράτολμο για την εποχή του καθωσπρεπισμού στην οποία γεννήθηκε, το «Καλημέρα θλίψη» αποτελεί τομή στην ψυχολογία μιας έφηβης που αγγίζει μόλις και μετά βίας το κατώφλι της ενηλικίωσης και ανταγωνίζεται υποσυνείδητα με όποιες γυναίκες πλησιάζουν τον χήρο πατέρα. Ο έρωτας πρωταγωνιστεί τόσο στην παρορμητική περίοδο της εφηβείας όσο και στην ώριμη έκφανσή του, όπως τον βιώνει ο πατέρας της με τις δυο του ερωτικές παρτενέρ: την ώριμη συνομήλικη Ανν, μια γυναίκα γοητευτική στην οποία μπορεί να στηριχτεί και να απολαύσει ένα βαθμό ζηλευτής ταύτισης και επικοινωνίας και την πολύ νεώτερη Έλσα, μια κοπέλα ελαφριά που αναζωογονεί την αρσενική του ωριμότητα.

Το ποίημα του Πωλ Ελυάρ «Αντίο θλίψη» αποτέλεσε αναμφίβολα ερέθισμα για τη Φρανσουάζ Σαγκάν που γύρω από αυτό τον συναισθηματικό άξονα κατορθώνει να σμιλεύσει άψογα τους χαρακτήρες της και να μιλήσει με ένα μοναδικό τρόπο για τα σαράντα κύματα που περνούν οι ανθρώπινες σχέσεις, καθώς οι ανθρώπινες ψυχές είναι έκθετες σε αμέτρητους κραδασμούς είτε λόγω της εφηβείας είτε λόγω των εξωτερικών αλλαγών που τους προκαλούν στη διάρκεια της ωριμότητας.

Η χρήση του πρώτου προσώπου και το προσωπείο της Σεσίλ για τη συγγραφέα αποτέλεσαν την ιδεατή τακτική για να μπορέσει να απευθυνθεί άμεσα στην καρδιά του αναγνώστη. «Αυτό το συναίσθημα απέναντι στην Ανν, αναλογιζόμουν, είναι ανόητο και ποταπό και η επιθυμία μου να τη χωρίσω από τον πατέρα μου ασυγκράτητη. Για πρώτη φορά στη ζωή μου το εγώ μου έμοιαζε να μοιράζεται και η ανακάλυψη αυτής της δυαδικότητας με ξάφνιαζε τρομερά», θα αναφέρει χαρακτηριστικά αποκαλύπτοντας ταυτόχρονα την ταύτιση της σκέψης της ηρωίδας και της σκέψης της συγγραφέως.

«Για να είμαστε γαλήνιοι εσωτερικά εγώ και ο πατέρας μου είχαμε ανάγκη την αναταραχή του έξω κόσμου. Κι αυτό η Ανν δεν θα μπορούσε να το αποδεχτεί» Αυτή και άλλες πολλές φράσεις κάνουν τον αναγνώστη να διαβάζει Σαγκάν με ένα μολύβι στο χέρι. Η μεστότητα του λόγου και οι στρογγυλεμένες ακριβείς διαπιστώσεις της συγγραφέως στη ροή του μυθιστορήματος δεν μπορούν να αφήσουν ασυγκίνητο κανέναν αναγνώστη.

Η ψυχογραφική εμβάθυνση και κατανόηση των ηρώων αποτελεί το μεγάλο ατού του βιβλίου. Η νεαρή τότε συγγραφέας διεισδύει στους ψυχισμούς τους και διόλου δεν δυσκολεύεται να κατανοήσει και να αναλύσει τις πολύπλοκες συναισθηματικές τους διακλαδώσεις παρά το νεαρό της ηλικίας της, αποδεικνύοντας τη συγγραφική της ευφυΐα. Μάλιστα υπάρχουν στιγμές που στο βιβλίο ο αναγνώστης αισθάνεται ότι η συγγραφέας κατανοεί τους άλλους περισσότερο απ’ ό,τι την ηρωίδα με την οποία είναι ταυτισμένη.

Οι εφηβικές μεταπτώσεις και η συνεχής εναλλαγή από το φως στο σκοτάδι, από την καθαρότητα στη δολοπλοκία ως ίδιον των ορμονικών διαταραχών της εφηβείας κι ενός χαρακτήρα περισσότερο «αρσενικού» απ’ ό,τι επιβάλλουν τα θηλυκά πρότυπα της εποχής της, είναι τόσο καλά αποκρυσταλλωμένες μέσα στο βιβλίο, ώστε είναι άξιο θαυμασμού το γεγονός ότι μια νεαρή γυναίκα, υπό την κηδεμονία ενός αυστηρού πατέρα, κατάφερε να αμφισβητήσει τα στερεότυπα και να δώσει ένα λογοτεχνικό αριστούργημα τόσο δυνατό και στέρεο ώστε να διαβάζεται απνευστί ήδη εξήντα χρόνια μετά, κατακτώντας εύκολα τον χαρακτηρισμό του πρωτότυπου και του κλασικού. Γιατί πάντα στη λογοτεχνία εκείνο που επιδιώκεται είναι η αυθεντικότητα. Και η γυναικεία γραφή της Σαγκάν, αυτή η ρωμαλέα, ευλύγιστη γραφή που αποφεύγει μετά βδελυγμίας το λυγμικό μελό και τις ευκολίες, κατακτά και τον πιο απαιτητικό αναγνώστη επειδή πολύ απλά υλικό της είναι οι αλήθειες.

Zωή του Αλέξη Σταμάτη, εκδόσεις Μίνωας

http://www.critique.gr/index.php?&page=article&id=1158

Ζωή του Αλέξη Σταμάτη γράφει η Πασχαλία Τραυλού Ο συγγραφέας καταπιάνεται με τη… φόδρα των ζωών των ηρώων του, με τη ζωή που καθένας γνωρίζει ότι έζησε ή ζει αλλά φροντίζει να την κρατά μυστική και αθέατη από τους άλλους, αποκλειστικά δική του, σε μια έκρηξη εγωιστικής ανάγκης για εσωτερίκευση. Κι έπειτα, η Ζωή, η ηρωίδα του φροντίζει να διατηρεί προφυλαγμένη την προδοσία που κάποτε υπέστη προκειμένου να παραμένει στο γυάλινο βάθρο που οι γύρω της την έχουν τοποθετήσει. Της αρέσει εκεί ψηλά, επειδή μοιάζει αγέρωχη και άθραυστη και ας είναι πλημμυρισμένος ο ψυχισμός της από ρωγμές αόρατες κάτω από την υστερική αλλαγή ενδυμάτων, την ύστατη δηλαδή προσπάθειά της να αλλάζει ρόλους και εαυτούς σε μια φάση της ζωής της που αδυνατεί πια να το πράξει.   Μήπως σε τελική ανάλυση, αυτό δεν πασχίζουμε να κάνουμε όλοι μες στην υπαρξιακή αγωνία της μέσης ηλικίας; Μήπως αυτό στο οποίο πάντα αποσκοπούμε είναι η έκσταση από το μίζερο εγώ μας και η κατάκτηση του εαυτού που ονειρευτήκαμε, πλάι σε άπιαστους ανθρώπους, υπηρετώντας χίμαιρες; Ή ακόμη, μήπως δεν είναι η ανάγκη επιστροφής στον εαυτό που αλλοτινά προδώσαμε; Η Ζωή λοιπόν, έχοντας προ πολλού διασχίσει την εφηβική έξαρση που συντήρησε για χρόνια χάρη σ’ έναν έρωτα σαρωτικό, εκπληρωμένο και ανεκπλήρωτο συγχρόνως αφού κουβαλάει το στίγμα της προδοσίας και της εγκατάλειψης προτού χορτάσει και στραγγίξει το ποτήρι του ερωτικού της πάθους, συμβιβάζεται. Συμβιβάζεται να την υπηρετεί και τη φροντίζει όχι ο άντρας που πάνω απ’ όλους η ίδια αγάπησε, αλλά εκείνος που την αγάπησε πολύ παρά την παράλληλη σχέση που διατηρεί με μια γυναίκα, την Αιμιλία, η οποία μπορεί να μην αγαπήθηκε από τον ίδιο με τον τρόπο που θα ήθελε, αλλά του αφοσιώθηκε. Του αφοσιώθηκε τρέφοντας την ψυχή της μόνο με τη χαρά της προσφοράς δίχως το αντίκρισμα ψυχής που απαιτεί ένα θηλυκό από τον εραστή του και αντέχοντας με λιονταρίσιο σθένος ετούτη τη μοιρασιά. Κι έπειτα, ο Λυκούργος, ευαίσθητος, ευάλωτος και απερίγραπτα μόνος μες στο βάλτο της μοναξιάς του μαθαίνει συν τω χρόνω να σηκώνει αλήθειες και να βιώνει μια αλλόκοτη μοναξιά. Παρά τις δυο γυναίκες στο κάδρο της ερωτικής ζωής του, ξέρει – το ομολογεί – πως μόνο μια γυναίκα αγάπησε και μόνο από μια αγαπήθηκε με πάθος, μόνο που αυτές οι γυναίκες δεν ήταν το ίδιο πρόσωπο… Η διαφάνεια που φαίνεται να υπάρχει στην ερωτική ζωή του Λυκούργου, καθώς δεν κρύβει την ύπαρξη της ερωμένης του και η Ζωή από την άλλη πλευρά, που αποδέχεται την ύπαρξη της Αιμιλίας ως αναγκαίο συμπλήρωμα στη χλιαρή συμβίωσή τους έρχεται σε αντιδιαστολή με την εσκεμμένα συγκαλυμμένη προδοσία της γυναίκας από τον δικό της εραστή, για τον οποίο δεν έπαψε ποτέ να υποφέρει. Η τεχνική της φωτοσκίασης στο βιβλίο παίζει τον καθοριστικότερο ρόλο στην αφηγηματική δαντέλα του Αλέξη Σταμάτη ο οποίος με λιτούς διαλόγους και συμπυκνωμένες διαπιστώσεις δια στόματος των ηρώων του πετυχαίνει να αποδώσει τις έννοιες του ρέοντος χρόνου που χάνεται ανεπιστρεπτί από τις λάθος επιλογές, της προδοσίας στις ανθρώπινες σχέσεις, του ψέματος και της αλήθειας στο γαϊτανάκι των ζωών που καθορίζουν όχι μόνο την ευτυχία αλλά και τη διαμόρφωση των ανθρώπινων συμπεριφορών. Κορυφαία μορφή του βιβλίου, παρότι φαίνεται πως είναι ο Αντρέας, ο εραστής που επιστρέφει για να ταράξει τα λιμνάζοντα ύδατα της σχέσης της Ζωής με τον Λυκούργο και παρότι αποδεικνύεται μια μυθοποιημένη και υπερεκτιμημένη ανάμνηση που φυλλορροεί κάτω από ο θυμό της γυναίκας για τον άπιαστο άντρα που γλύστρησε μέσα από τα όνειρά της, είναι η κόρη, η Μάγια. Η Μάγια αποτελεί τη συνέχεια του κυττάρου της Ζωής μέσα στο χρόνο που λειτουργεί σαν καταλύτης για να διαλυθεί το ψέμα στις χάρτινες ζωές ολωνών και να αναμετρηθούν με τα πραγματικά τους θέλω, τις ανάγκες, το παρελθόν και το παρόν τους, αποζητώντας επιτέλους λίγη διαύγεια στο μέλλον. Η θεατρικότητα που έχει υιοθετήσει στα τελευταία του βιβλία ο συγγραφέας αποδεικνύει πως εκείνο πια που κυρίως τον ενδιαφέρει είναι η ανίχνευση των ψυχολογικών μοχλών που οι ήρωες-αντιήρωές του κινούν ακατάπαυστα αποζητώντας απεγνωσμένα σταγόνες ευτυχίας. Σ’ ένα δωμάτιο, σε μια στιγμή, με λίγη κουβέντα και δυο επιστροφές, οι γρίφοι ξεδιπλώνονται περιμένοντας δυνατούς λύτες, τους αναγνώστες να βρουν τις άκρες των νημάτων και επιτέλους να καταλάβουν τι είναι αυτό που ονομάζεται ζωή.   Ζωή Μυθιστόρημα Αλέξης Σταμάτης Μίνωας, 2014

Αρθρογράφος: Πασχαλία Τραυλού Critique Critique

 

Για δυο δευτερόλεπτα, της Rachel Joyce, εκδόσεις Κλειδάριθμος

Εκδοτικός Οίκος ΚΛΕΙΔΑΡΙΘΜΟΣ

Συγγραφέας Rachel Joyce

Μετάφραση Αντώνης Καλοκύρης

Κατηγορία Ξένη Λογοτεχνία

ISBN 978-960-461-617-6

Σελίδες 482

Η ποιότητα της τέχνης κάθε δημιουργού καταδεικνύεται κατεξοχήν μέσα από την ευφυΐα με την οποία διαχειρίζεται ο δημιουργός πολύπλοκα θέματα που έχουν συνήθως να κάνουν με τον δαιδαλώδη ψυχισμό της ανθρώπινης ύπαρξης. Ο χρόνος και οι μελετητές έχουν αποδείξει ότι η συγγραφική ευφυΐα αναδεικνύεται μέσα από την απλότητα των μέσων με τα οποία μετουσιώνονται πολύπλοκες και αφηρημένες ιδέες σε λόγο και εικονοπλαστική αλήθεια, προκειμένου να αναδυθεί μέσα από τον μύθο το συγγραφικό σύμπαν και η λογοτεχνική πραγματικότητα.

Το μεγάλο χάρισμα της Rachel Joyce σε αυτό το εξεχόντως πρωτότυπο μυθιστόρημα δεν είναι μόνο η σύλληψη ενός άκρως πρωτότυπου θέματος, αλλά η φυσικότητα και η απλότητα με τις οποίες το προσεγγίζει. Η ανεπιτήδευτη γλώσσα του βιβλίου πετυχαίνει να ξεναγήσει άμεσα τον αναγνώστη στη μάλλον «δύσκολη» ιστορία του βιβλίου, απλοποιώντας την και καθιστώντας την εύληπτη ακόμη και σε εκείνους που δεν έχουν την απαιτούμενη αναγνωστική εμπειρία γι’ αυτή την κατηγορία αναγνωσμάτων.

Το έργο ξεκινά το 1972, όταν ο πρωταγωνιστής του, ο μικρός Μπάιρον, ξυπνά για να πάει στο σχολείο μια μέρα που τα πάντα μοιάζουν ολότελα συνηθισμένα, παρότι ένα γεγονός έπειτα από λίγα λεπτά επρόκειτο να ταράξει την αίσθηση της οικείας ρουτίνας. Οδεύοντας για το σχολείο, η μητέρα του Μπάιρον με το αυτοκίνητο που της έχει χαρίσει ο παρών-απών σύζυγός της χτυπάει ένα κοριτσάκι και το εγκαταλείπει στο οδόστρωμα, δίχως η ίδια να το αντιληφθεί. Εκείνος που έχει δει τη σκηνή είναι ο Μπάιρον ο οποίος αδυνατεί να την ξεχάσει και την εκμυστηρεύεται στον πιστό του φίλο, τον Τζέιμς, με τον οποίο καταστρώνει ένα σχέδιο προκειμένου κάπως να διορθωθεί το «λάθος».

Ξεκινώντας στον πρόλογό της με την πληροφορία ότι το 1972 προστέθηκαν στον χρόνο δύο δευτερόλεπτα, επειδή το έτος ήταν δίσεκτο και η μέτρηση του χρόνου δεν συμβάδιζε με την περιστροφή της γης γύρω από τον άξονά της, η Joyce αποδεικνύει τη συγγραφική της δεξιοτεχνία συνδέοντας ένα έγκλημα, ένα φυσικό γεγονός και την ηθογραφία μιας κοινωνίας μέσα από τη μικρογραφία μιας οικογένειας, με τρόπο αριστουργηματικό.

Παίζοντας με τις ανθρώπινες σχέσεις στην παιδική και την ενήλικη φάση της ζωής και αποφλοιώνοντας χειρουργικά την αλήθεια που μένει συχνά συγκαλυμμένη πίσω από ψέματα και προσχήματα, η συγγραφέας χρησιμοποιεί ως πρόφαση αυτή τη μάλλον αλλόκοτη ιστορία για να μιλήσει για την αξία και την επίδραση της οικογένειας στον ψυχισμό των παιδιών και μεταγενέστερα των ενηλίκων, για τη συγχώρεση, την ενοχή, την αντίφαση της αθωότητας και της ωριμότητας. Τι συμβαίνει στ’ αλήθεια με εκείνους που η ωριμότητά τους και η απώλεια της αθωότητας μένει «δυο δευτερόλεπτα πίσω;»

Σε όλη τη διάρκεια του μυθιστορήματος, καθώς οι έννοιες και τα συναισθήματα περιστρέφονται γύρω από αυτό τον εύθραυστο χρονικό άξονα της αλλαγής των δύο δευτερολέπτων, η Joyce με τον συμβολισμό της υπογραμμίζει την εύθραυστη φύση της λογικής, της αλήθειας, της εντύπωσης που σχηματίζει κανείς υπό το πρίσμα των υποκειμενικών του εκάστοτε θεωρήσεων και, προπάντων, μέσα από τους δεσμούς που αναπτύσσει με το περιβάλλον του.

Τέλος, η συγγραφέας με τον ήρωά της Μπάιρον βρίσκει την ευκαιρία να μιλήσει για τη διαφορετικότητα, εκείνη που κάνει τον ήρωα να αντικρίζει τον κόσμο, τη ζωή και τα πράγματα με τρόπο που τον φέρνει αντιμέτωπο με την κοινώς αποδεκτή θεώρηση της ανθρώπινης ύπαρξης.

Και μόνο γι’ αυτή την ιδιαίτερη προσέγγιση, παράλληλα με την ελκυστική διαφορετικότητα του ίδιου του βιβλίου και την πρωτοτυπία αφενός του συγγραφικού προσχήματος πάνω στο οποίο βασίζεται η συγγραφέας για να μιλήσει απλά για ζητήματα πολύπλοκα και σπουδαία, αφετέρου για τον πολυσχιδή ρόλο της οικογένειας στη διαμόρφωση της προσωπικότητας, αξίζει να διαβαστεί αυτό το βιβλίο.

Πες μου να έρθω κι όλα τ' αφήνω αλλά πες το μου του Αλμπέρτ Εσπινόζα, εκδόσεις ΠΑΤΑΚΗ

http://www.diavasame.gr/page.aspx?itemID=PPG1386_1911

ΠΕΣ ΜΟΥ ΝΑ ΕΡΘΩ ΚΙ ΟΛΑ Τ' ΑΦΗΝΩ... ΑΛΛΑ ΠΕΣ ΜΟΥ ΤΟ

09.10.2014

Συντάκτης: Πασχαλία Τραυλού

Εκδοτικός Οίκος ΠΑΤΑΚΗΣ

Συγγραφέας Albert Espinosa

Μετάφραση Μαρία Παλαιολόγου

Κατηγορία Ξένη Λογοτεχνία

ISBN 978-960-16-4861-3

Σελίδες 240

Η εφημερίδα “El Mundo”, αναφερόμενη σε τούτο το βιβλίο του Εσπινόσα, έγραψε πως πρόκειται για ένα μάθημα ζωής. Με πλήρη συνείδηση του ισχυρισμού μου θα συμπληρώσω πως πρόκειται επιπλέον για ένα μάθημα γραφής από εκείνα που σε πείθουν πως το βασικό υλικό της λογοτεχνίας είναι η αλήθεια και η αυθεντικότητα. Κυρίαρχο στοιχείο, η ταπεινότητα η οποία ξεπροβάλει αβίαστα τόσο από τις λέξεις όσο και από τον νάνο-ήρωά του, έναν ήρωα μικρό που λαχταρούσε κάπως να γίνει θεόρατος, επειδή είχε δώσει αυτή την ασύλληπτη υπόσχεση στη μητέρα του. Έτσι, με πρώτη ύλη κάποια βιώματα που εκτείνονται από την παιδική έως την ενήλικη ζωή του Ντάνι, ο Εσπινόσα κατορθώνει να χαρτογραφήσει τις πληγές εκείνες που διαμορφώνουν την προσωπικότητα και καθορίζουν την πορεία όχι μονάχα των διαφορετικών, αλλά και όλων εκείνων που επηρεάζονται από αυτή τη διαφορετικότητα. Μέσα από τις λιγοστές ομολογουμένως σελίδες του βιβλίου του καταφέρνει να αποδείξει πως οι διαφορετικοί ταιριάζουν με τους διαφορετικούς τους οποίους απεγνωσμένα αναζητούν στη διάρκεια της ζωής τους για να κερδίσουν έστω ελάχιστες στιγμές πολύτιμης ταύτισης, κατανόησης και επικοινωνίας. Αυτή η συναισθηματική και νοητική συγγένεια με λίγους κατά τη διάρκεια της ανθρώπινης ύπαρξης αποδεικνύει, κατά τον Εσπινόσα, και τη μοναδικότητα του ανθρώπου. Αυτοί οι σκόρπιοι που με λαχτάρα ανταμώνουν – αν ανταμώσουν, που έχουν συνήθως αλλιώτικες μορφές, ηλικίες, φύλο ή σωματική διάπλαση αναγνωρίζονται μέσα από την κοινή οπτική υπό την οποία αντιμετωπίζουν τη ζωή και διαχειρίζονται το οπλοστάσιο των εμπειριών τους. Σαν συγκοινωνούντα δοχεία, ανταλλάσσουν ενέργειες και παίρνουν κουράγιο για να υπομείνουν έναν κόσμο που μοιάζει εχθρικός για τα δεδομένα τους. Για τον Ντάνι, οι «σκόρπιοι» του, όπως τους ονομάζει ο συγγραφέας, ήταν ο ετοιμοθάνατος Μάρτιν που λάτρευε τους φάρους και αποκαλούσε γιο του τον φάρο του Κάπρι, ο παράξενος Τζορτζ με τον κόκκινο σάκο του μποξ και τις φωτογραφίες από μια λατρεμένη γυναίκα που αντίστοιχα λάτρευε τον τζόγο, η δική του γυναίκα την οποία κόντεψε να χάσει, όταν ο τέταρτος «σκόρπιος του», ο γιος που λαχταρούσαν να αποκτήσουν και δεν έλεγε να έρθει, αντιμετώπισε την άρνηση του Ντάνι να τον καλοδεχτεί. Γιατί ο Ντάνι φοβόταν όντας νάνος να μην γεννήσει νάνο... Απέρριπτε τον ίδιο τον εαυτό του.

Το επάγγελμα του Ντάνι είναι εμβληματικό. Είναι κυνηγός χαμένων παιδιών. Είναι αυτός που επιλύει τον γρίφο της φυγής ή της ομηρίας ενός παιδιού με όλα τα αυτονόητα επακόλουθα. Είναι εν ολίγοις λυτρωτής. Κι έχει γίνει λυτρωτής στην προσπάθειά του να αποκτήσει τη λύτρωση ο ίδιος από αυτή τη βασανιστική άρνηση του εαυτού του. Ο Ίθαν που ψάχνει είναι συνονόματος με τον δικό του αγέννητο Ίθαν που χάθηκε στον έκτο μήνα μιας εγκυμοσύνης, η οποία δεν ευοδώθηκε όπως και τόσες άλλες πριν από αυτήν. Ο Ίθαν που αναζητά στην εξέλιξη της ιστορίας γίνεται «το παιδί μέσα στο παιδί» όπως λέει ο ίδιος, καθώς μέσα από μια αλλόκοτη και αφηρημένη ταύτιση των δυο προσώπων ο Ντάνι καταφέρνει να ξεπεράσει τους φόβους του ανταμώνοντας ο ίδιος με τον παιδικό του, πληγωμένο εαυτό, εκείνον που αγωνιούσε να ψηλώσει για να είναι αποδεκτός. Και τα κατάφερε, όπως μας πείθει ο συγγραφέας, όταν μπόρεσε να δεχτεί «τον άλλο» μέσα στο σώμα του. Όπως συνέβη με τον όμηρο Ίθαν που «φιλοξένησε» στο σώμα του τον άλλο, τον αγέννητο γιο.

Τα μηνύματα πολλά. Πρώτο και καλύτερο, το δυσεπίτευκτο της ανθρώπινης αυτογνωσίας που με άρτια συμπύκνωση το διατυπώσει στη φράση: «πρέπει να χάσεις πρώτα τον εαυτό σου για να τον βρεις. Και είναι καλύτερα να τον χάσεις μικρός, για να μην τον χάσεις μεγάλος». Δευτερευόντως, η αξία της ανθρώπινης συντροφικότητας και η υπερνίκηση των φόβων σου προκειμένου να είσαι αυτός που χρειάζεται ο άλλος για να μπορέσει να σου προσφέρει αντίστοιχα αυτό που χρειάζεσαι εσύ. Όμως το αληθινό μέγεθος του βιβλίου φαίνεται στο τρίτο κυρίαρχο νόημα: στην ουσία και στο δίδαγμα κάθε απώλειας την οποία παρουσιάζει ο Εσπινόσα ως προϋπόθεση ενηλικίωσης. Η συμφιλίωση με τις απώλειές μας και η συνειδητοποίηση της δυνατότητάς μας να «ψηλώνουνε» όταν στα αλήθεια το προσδοκούμε, αποτελεί ένα μήνυμα διαχρονικό που κυριαρχεί σε όλη τη διάρκεια του αναγνώσματος.

Πέρα όμως από την αναμφισβήτητη ιδεολογική βαρύτητα του βιβλίου και την πολυεπίπεδη διαστρωμάτωση, το εντυπωσιακότερο στοιχείο του βιβλίου είναι η δομή του, το εύρος και το βάθος της γλωσσικής του απλότητας. Οι προτάσεις είναι μικρές, στακάτες, καταλυτικές. Ο λόγος είναι νηφάλιος δίχως συγκινησιακές εξάρσεις ακόμη και στις πιο δραματικές περιγραφές. Η χρήση πραγμάτων ως συμβόλων επιτείνουν τη θυμική επεξεργασία των μηνυμάτων δίχως να δίνουν στον αναγνώστη «έτοιμη τροφή». Μέσα στο βιβλίο «μιλούν» φωτογραφίες με φάρους, τραπουλόχαρτα, μονόκλ, ένας σάκος του μποξ που απορροφά την αρνητική ενέργεια όσων τον χτυπούν λυτρώνοντάς τους, και μια κούκλα βιτρίνας που αποδεικνύεται άριστη ντάμα για χορό...

Ο χρόνος στη διάθεση του συγγραφέα καταλύεται, καθώς από κεφάλαιο σε κεφάλαιο αλλάζει χρονική τοποθέτηση με την ευκολία που κάποιος μπαινοβγαίνει σε δωμάτια ανοιγοκλείνοντας πόρτες. Οι εμπειρίες της παιδικής, της εφηβικής και της ενήλικης φάσης του ήρωα πλάθονται σαν ζυμάρι από τον συγγραφέα με τέτοιο τρόπο ώστε να επιτυγχάνεται εύκολα και καταλυτικά ο στόχος της μυθοπλασίας του. Όλο το έργο το διαπνέει μια ρεαλιστικότητα συναισθημάτων και σκέψεων, η διαύγεια και η ακρίβεια του αποκρυσταλλωμένου στοχασμού, ενώ το σκηνικό και την ατμόσφαιρα του βιβλίου διαπνέει μια φαντασιακή διάθεση.

Δίχως καμία πρόθεση υπερβολής, το «Πες μου να έρθω και όλα τ’ αφήνω αλλά πες μου το», αποτελεί την προστακτική της επίγνωσης και της αισιοδοξίας για κάθε αναγνώστη που διαβάζει το βιβλίο μονορούφι δίχως να διανοείται στιγμή να αμφισβητήσει τον Εσπινόσα ...

 

Η ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΤΣΕΜΠΕΡΛΙΔΟΥ ΓΡΑΦΕΙ ΓΙΑ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ Η ΜΗΔΕΙΑ ΔΕΝ ΧΟΡΕΨΕ ΠΟΤΕ

http://www.tsemperlidou.gr/katerina/small-breaths-of-happiness-k-blog/i-midia-den-chorepse-pote

Η Μήδεια δεν χόρεψε ποτέ

Γράφει: Κατερίνα Tσεμπερλίδου - 13/10/2014

Πασχαλία Τραυλού

Η Μήδεια δεν χόρεψε ποτέ

Εκδόσεις Μεταίχμιο

Αυτό είναι το πρώτο βιβλίο της Πασχαλίας Τραυλού με το οποίο έρχομαι σε επαφή. Ανακάλυψα μια συγγραφέα με δυνατή πένα και βαθιά γνώση της ψυχολογίας.
“Η Μήδεια δεν χόρεψε ποτέ” είναι ένα δικαστικό θρίλερ και, παράλληλα μια τομή στην κοινωνία και στο ρόλο της μάνας. Ευτυχώς το έγκλημα δεν το διαβάζουμε ποτέ – δεν θα το ήθελα – αφού η ιστορία ξεκινάει στο δικαστήριο μετά το έγκλημα, με τη δίκη της Αιμιλίας Σταθάκη, δολοφόνου των ίδιων της των παιδιών.
Αν και το θέμα είναι ταμπού, η Πασχαλία Τραυλού το χειρίζεται με λεπτή χειρουργική ακρίβεια, μπαίνοντας στα μύχια της ψυχής κάθε προσώπου του βιβλίου και παρακολουθώντας τον. Η συγγραφέας τοποθετεί τέσσερα κεντρικά πρόσωπα να πλαισιώνουν τη δίκη της αγέρωχης Σταθάκη – που δεν ζητάει βοήθεια, ούτε επιείκεια, ούτε συνεργάζεται με το δικηγόρο της – σαν πρόσωπα έξω από τη ζωή της… όμως, η πλοκή μας αποκαλύπτει πως τα πρόσωπα είναι μέρος της ζωής της κατηγορούμενης. Η ιστορία αποδεικνύει πως θύτες και θύματα είναι μία αλυσίδα συνανθρώπων. Όλοι σχετίζονται μεταξύ τους αφού οι συνδετικοί τους κρίκοι είναι δύο: ο ρόλος της μάνας του καθενός και η σχέση τους με την ηρωίδα – Σταθάκη.
Τα πέντε βασικά πρόσωπα της ιστορίας, πέρα από τη βασική ηρωίδα Μήδεια, είναι: Η μητέρας της. Ο μποέμ δικηγόρος της Μίνωας, αναποφάσιστος ανάμεσα στην αγάπη της γυναίκας του και της ερωμένης του. Ο ζωγράφος Αλέξανδρος που προσπαθεί να απεικονίσει τη μορφή της κατηγορουμένης, που αντιμετωπίζει προβλήματα με τον ερωτικό του σύντροφο. Ο ψυχολόγος Νικήτας που μεγαλώνει σαν μάνα, τα παιδιά του, αφού η γυναίκα του τον έχει εγκαταλείψει και από τον οποίο ο δικηγόρος της κατηγορούμενης ζητάει να της διαγνώσει ψυχική διαταραχή για να την υπερασπιστεί καλύτερα. Τέλος, η συγγραφέας Έλλη, που επίσης μόλις χώρισε από ένα προβληματικό τρίγωνο και αναζητάει ξανά την έμπνευση για γράψιμο.
Η Πασχαλία Τραυλού δεν αφήνει ρόλο μάνας την ευθύνη του οποίου να μην εμβαθύνει. Σε όλους τους ρόλους υπάρχει κι ένα ντοστογεφσκικό ψυχογράφημα.
Η μάνα που κάνει άμβλωση, η μάνα που αποκλείει το ίδιο της το παιδί από τη ζωή της, λόγω ιδιαιτερότητάς του, η μάνα που εγκαταλείπει τα παιδιά της για να αναζητήσει τον έρωτα, η έγκυος που χτυπάει την κοιλιά της για να απαλλαγεί από το ενοχλητικό έμβρυο και μετά καταλήγει σε εξωσωματικές για να γίνει μάνα, ο πατέρας που λειτουργεί σε ρόλο μάνας, η μάνα που κατηγορούσε την κόρη της ότι έκλεβε τα παιδιά της αδελφής της αφού τα γέννησε με τον άντρα που αγαπούσε η αδελφή… Μια μάνα έχει δύναμη επάνω στη ζωή των άλλων. Μπορεί να σκοτώσει χωρίς κανένα όπλο ψυχικά, συναισθηματικά, με τα λόγια της, με την απουσία της και ναι, τελικά και κυριολεκτικά αφαιρώντας ζωές.
Το μυθιστόρημα αυτό έχει όλα τα στοιχεία της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας: την ηρωίδα που υποφέρει, το “χορό” των συνανθρώπων της που την παρακολουθεί και την κάθαρση του τέλους.
Κορύφωση είναι το επίσης ανατρεπτικό τέλος, απρόβλεπτο, που φέρνει στο φως αλήθειες και μυστικά που δεν έχεις φανταστεί, μέσα από τα σκοτάδια της ψυχής των ηρώων.
Ένα μυθιστόρημα γεμάτο ανατροπές, καλογραμμένο, σύγχρονο και με βαθιά γνώση της ψυχολογίας του ανθρώπου.

ΠΟΡΝΕΙΑ ΚΑΙ ΔΙΕΘΝΙΚΗ ΣΩΜΑΤΕΜΠΟΡΙΑ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΛΛΑΔΑ, του Γρηγόρη Λάζου εκδόσεις ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ

http://www.diavasame.gr/page.aspx?itemID=PPG1387_1876

ΠΟΡΝΕΙΑ ΚΑΙ ΔΙΕΘΝΙΚΗ ΣΩΜΑΤΕΜΠΟΡΙΑ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΛΛΑΔΑ

26.09.2014

Συντάκτης: Πασχαλία Τραυλού

Εκδοτικός Οίκος ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗΣ

Συγγραφέας Γρηγόρης Λάζος

Κατηγορία Ιστορία/Δοκίμιο/Μελέτη

ISBN 978-960-03-0602-6

Σελίδες 598

To βιβλίο αυτό, το οποίο εκδόθηκε το 2011, εξαντλήθηκε και επανεκδόθηκε πρόσφατα, αποτελεί την επίτομη σύνθεση δύο προγενέστερων βιβλίων του συγγραφέα με τους τίτλους «Η εκδιδόμενη» (2002) και «Ο πελάτης» (2002), επίσης από τις εκδόσεις Καστανιώτη. Ασχολείται επιστημονικά και ερευνητικά με το ζήτημα της διεθνικής σωματεμπορίας (trafficking), επικεντρωμένη κυρίως σε ζητήματα γυναικείας πορνείας. Με αφετηρία το 1990 όπου πρωτοεμφανίζονται οργανωμένα κυκλώματα διεθνικών σωματεμπόρων, ο Γρηγόρης Λάζος διεισδύει στη μάστιγα της εποχής κάνοντας μια βαθιά οικονομική, ψυχολογική, κοινωνιολογική και ηθική προσέγγιση του φαινομένου. Η συγκέντρωση πλούσιας διεθνούς βιβλιογραφίας για το θέμα τού επιτρέπει μια σφαιρική ανάλυση και ερμηνεία του trafficking γυναικών, καθώς η θεωρητική ανάπτυξη, θεμελιωμένη πάνω στα εμπειρικά δεδομένα και στις συνεντεύξεις τις οποίες πήρε από εκδιδόμενες, οδηγείται σε αναμφισβήτητα συμπεράσματα. Η διαπίστωση μιας νοσηρής κοινωνικής πραγματικότητας όπου η γυναίκα εξαναγκάζεται να αποκτηνώνεται, να αποτελμα-τώνεται ηθικά, να εξευτελίζεται και να «εμπορευματοποιείται», οδηγεί τον αναγνώστη στην αδιαμφισβήτητη ανάγκη «να κάνει κάτι», αλλά γρήγορα διαπιστώνει πως τα χέρια του είναι δεμένα, αφού αδυνατούν να λύσουν το πρόβλημα οι Αρχές, τα δικαστήρια και τα κράτη, όσο υπάρχουν κάποιοι που συγκαλύπτουν αυτές τις ενέργειες στο όνομα του χρήματος.
Η σύγχρονη κοινωνία του 21ου αιώνα σίγουρα δεν μπορεί να καυχιέται για την εμφάνιση τέτοιων φαινομένων, όπου η γυναίκα από τη μια διεκδικεί τη νομική και κοινωνική της κατοχύρωση και χειραφέτηση και από την άλλη συνεχίζει να αποτελεί προϊόν δοσοληψίας και μάλιστα αγαθό διαρκές με πολλαπλές χρήσεις και τρόπους εκμετάλλευσης. Μέσα στις σελίδες του βιβλίου θα βιώσουμε σοκ και δέος διαπιστώνοντας ότι γυναίκες κακοποιούνται από πολύ τρυφερές ηλικίες προκειμένου να αφοπλιστούν ηθικά και να προγυμναστούν για τα όποια αρρωστημένα γούστα των πελατών, ότι υπομένουν ασύστολα ψυχολογική και σωματική βία, ότι πηδούν από τις ταράτσες των άθλιων καταλυμάτων τους επειδή δεν αντέχουν αυτή τη ζωή και ότι εξαναγκάζονται να κάνουν χρήση ναρκωτικών για να είναι εξαρτημένες από τους προαγωγούς τους. Κι ενώ επάνω τους είναι επαρκή τα σημάδια της βίας και του εξαναγκασμού, σωματικού και ψυχολογικού, ο πελάτης έρχεται με τη σειρά του να αγνοήσει τη θυματοποίηση αυτών των γυναικών και να επισφραγίσει την «αντικειμενοποίησή τους», πληρώνοντας για ένα αγαθό που θεωρεί πως έχει δικαίωμα να απολαύσει με τον παρά του. Οι ηθικές και κοινωνικές διαστάσεις τής δυστυχώς αυξανόμενης πελατείας του διεθνικού σωματεμπορίου ευαισθητοποιεί τα μέγιστα τον αναγνώστη, καθώς ο συγγραφέας πετυχαίνει με την επιστημονική του τεκμηρίωση και την απίστευτα ρεαλιστική γλώσσα να τοποθετεί καθέναν απέναντι από τις ευθύνες του. Ρίγη προκαλούν ιδιαίτερα οι περιγραφές των μισθωμάτων, οι τρόποι διακίνησης, οι εναλλακτικές χρήσεις των γυναικών, από πόρνες πεζοδρομίου ή πόρνες πολυτελείας έως μηχανές γεννήσεως βρεφών που προορίζονται για πώληση ή άλλοτε ως θύματα εξαναγκαστικών αμβλώσεων και αφαίρεσης των εσωτερικών γεννητικών οργάνων για να εκδίδονται χωρίς προφυλάξεις και να εξασφαλίζουν μεγαλύτερη οικονομική απόδοση.
Το βιβλίο του Γρηγόρη Λάζου δεν αποτελεί συνεπώς μια ακόμη επιστημονική έρευνα πεδίου και μια προβληματική πάνω σε ένα σύγχρονο φαινόμενο, αλλά μια έμμεση φωνή διαμαρτυρίας που επιδιώκει να αφυπνίσει, να ενημερώσει και να προσανατολίσει όσους διαθέτουν κάποια εξουσία στα χέρια τους για την καταστολή του φαινομένου. Κι ενώ υπάρχει το νομικό οπλοστάσιο αντιμετώπισής του, το trafficking στην πράξη συνεχίζει να αμαυρώνει τον 21ο αιώνα δίχως το άλλοθι της άγνοιας των αναγκαίων αξιών ή την εξήγηση της ηθικής φθοράς που προκαλεί ένας πόλεμος, όπως συνέβαινε σε κράτη με ιμπεριαλιστικές διαθέσεις (π.χ. Οθωμανική αυτοκρατορία, ναζιστική Γερμανία, αλλά και Ρωμαϊκή αυτοκρατορία).
Κυρίαρχο συμπέρασμα του βιβλίου είναι η κυριαρχία του σεξ και του χρήματος ως κινητήριων δυνάμεων ενός παραπαίοντος ηθικά κόσμου και μιας κοινωνίας ανικανοποίητης που αναζητά απεγνωσμένα ευχαρίστηση, αδιαφορώντας για τον τρόπο που θα την αποκτήσει. Το σύγχρονο σωματεμπόριο υπακούοντας στους νόμους της αγοράς και της ζήτησης υφίσταται, επειδή υφίστανται άνθρωποι με χαλαρές συνειδήσεις.
Διαβάστε το.

 

TO HMEΡΟΛΟΓΙΟ ΤΗΣ ΑΝΝΑΣ ΦΡΑΝΚ εκδοσεις Πατάκης

http://www.diavasame.gr/page.aspx?itemID=PPG1396_1864

ΤΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΤΗΣ ΑΝΝΑΣ ΦΡΑΝΚ

09.09.2014

Συντάκτης: Πασχαλία Τραυλού

Εκδοτικός Οίκος

ΠΑΤΑΚΗΣ

Συγγραφέας Anne Frank

Μετάφραση Ρένα Χατχούτ

Κατηγορία Διάφορα

ISBN 978-960-360-971-1

Σελίδες 382

Σκέψεις και συναισθήματα μιας έφηβης Γερμανοεβραίας που έζησε τη φρίκη του ναζισμού. Αυτό ήταν το θέμα του βιβλίου της Άννας Φρανκ που βιώνοντας δυο χρόνια της ζωής της σε συνθήκες απόλυτου εγκλεισμού, στο κλίμα της τρομοκρατίας που διαμόρφωσε το χιτλερικό όραμα και η γερμανική κατοχή της Ολλανδίας, ανακαλύπτει τη μαγεία της γραφής ως μέσο εκτόνωσης της καταπιεσμένης της εφηβείας. Το βιβλίο αναμφίβολα αποτελεί μεγίστης αξίας ντοκουμέντο για τη μελανή αυτή περίοδο, και διαθέτει όλα τα χαρακτηριστικά αφενός του ημερολογίου, αφετέρου μιας βραχείας αυτοβιογραφίας μέσα από την οποία παρελαύνουν πρόσωπα του οικείου περιβάλλοντος της έφηβης αλλά και ιστορικές προσωπικότητες ιδωμένες από τα μάτια ενός αθώου κοριτσιού. Ωστόσο, πέρα από έμμεση ιστορική πηγή, το βιβλίο αποτελεί διαμαντάκι στο λογοτεχνικό στερέωμα. Η φρεσκάδα, η φυσικότητα, η αμεσότητα του κειμένου με τις σφριγηλές όσο και ακριβείς περιγραφές ψυχισμών και καταστάσεων, το ανάγει στη σφαίρα της κλασικής λογοτεχνίας, τόσο που αναλογίζεται κανείς ποια αριστουργήματα στερήθηκε η παγκόσμια λογοτεχνία διά χειρός Άννας Φρανκ λόγω του πρόωρου θανάτου της.

Πέρα από την παραστατικότητα και τη δίχως ακρότητες και λυρισμούς προσέγγιση της αντικειμενικής πραγματικότητας μέσα στην οποία έζησε και έγραψε η Άννα Φρανκ, το βιβλίο αυτό αποδεικνύει ότι η ζωή συνεχίζεται, ανεξαρτήτως των συνθηκών στις οποίες καλείται να ζήσει καθένας και οι ψυχές και τα σώματα των ανθρώπων ακολουθούν την προδιαγεγραμμένη από τη φύση τους μοίρα της ωριμότητας, της εξέλιξης, του μίσους, του πάθους, του έρωτα, της συντριβής και του εξαγνισμού όποιος κι αν είναι ο αγώνας που πρέπει να δώσουν στο όνομα της επιβίωσης.

Η επιβίωση σε συνθήκες φόβου και εγκλεισμού ανάγεται στην πεμπτουσία της τέχνης και ο νους γίνεται ιδιαίτερα επινοητικός προκειμένου να προσαρμοστεί στις αντιξοότητες των συνθηκών αυτών. Αν ο Ροβινσώνας Κρούσος του Ντάνιελ Ντεφόε αποτελεί εξαίσιο δείγμα επινοητικότητας όχι ειδικά του συγγραφέα του αλλά εν γένει του ανθρώπου που καλείται να υπηρετήσει το ένστικτο της αυτοσυντήρησης, στην περίπτωση των ανθρώπων που περιγράφει η Άννα Φρανκ, η επιβίωση αποδεικνύεται η πιο περίπλοκη και απαιτητική περιπέτεια από τη στιγμή της εμφάνισης του ανθρώπινου είδους, καθώς ο άνθρωπος δεν καλείται να τα βάλει με τους μηχανισμούς των φυσικών φαινομένων αλλά με τις διαστροφές του ίδιου του ανθρώπινου είδους στη χειρότερή του εκδοχή.

Πέρα όμως από την προσπάθεια διάσωσης της οικογένειάς της και των συγκατοίκων τους από το φάντασμα του ναζισμού που πλανιόταν ασταμάτητα πάνω από τις ζωές τους, και την πάλη ανάμεσα στις χαρές της ζωής και στους κινδύνους που την απειλούν, στο ημερολόγιο της Άννας Φρανκ ο αναγνώστης συναντά με ιδιαίτερη ειλικρίνεια και ζωντάνια τα συναισθήματα και τις φάσεις που διανύει μια έφηβη οδεύοντας προς την ενηλικίωση. Ο πρώτος έρωτας, η ανάγκη ενός χαδιού, οι συγκρούσεις με τους γονείς, η ενστικτώδης ανταγωνιστικότητα προς τον γονέα του ίδιου φύλου και ο λανθάνων ερωτισμός προς τον γονέα του άλλου φύλου, οι συναισθηματικές μεταπτώσεις που προκαλεί το κομφούζιο των εφηβικών ορμονών αποτυπώνονται με κρυσταλλική διαύγεια στο κείμενο.

«Πιστεύω ότι νιώθω μέσα μου την άνοιξη, το ξύπνημα της άνοιξης, το αισθάνομαι σε ολόκληρο το κορμί μου και μέσα στην ψυχή μου. Πρέπει να κρατηθώ για να φερθώ φυσιολογικά, βρίσκομαι σε μεγάλη σύγχυση, δεν ξέρω τι να διαβάσω, τι να γράψω, τι να κάνω. Ξέρω μόνο ότι επιθυμώ…»

Η μικρή Άννα όπως κάθε έφηβος, δεν χωράει πουθενά, γίνεται αέρας, φως η ίδια και ενώ από τη νεανική της φύση και τα όρια των μεγαλύτερων καταπιέζεται οικτρά, οφείλει να διαχειριστεί αυτή την καταπίεση με μια πρόωρη ωριμότητα όχι στο όνομα της ηθικής τάξης αλλά στο όνομα της επιβίωσης. Το να είσαι έφηβη και συνάμα έγκλειστη σε ένα χώρο επί δυο ολόκληρα χρόνια και να μην μπορείς να νιώσεις το άγγιγμα του ήλιου ή του αέρα στο δέρμα σου, αποτελεί την απόλυτη διαστρέβλωση και καταπάτηση της ανθρώπινης ελευθερίας. Η Άννα το ξέρει γι’ αυτό και περιμένει στωικά τη στιγμή μετά τον πόλεμο, τη στιγμή που θα τελειώσουν όλα, τη στιγμή που ξεμακραίνει ολοένα και περισσότερο σαν άπιαστο σύννεφο. Και υπομένει τις απαιτήσεις του κορμιού της, τον έρωτα που τη διχάζει, τις φωνές και τις νουθεσίες των μεγάλων, τις σιωπές και τους απεχθείς χαρακτήρες τους που αποδεικνύονται πιο ανυπόφοροι απλά και μόνο επειδή δεν έχει την επιλογή να μην τους ανεχτεί.

Οι ψυχογραφικές παρατηρήσεις της Άννας Φρανκ ξεπερνούν κατά πολύ την εκφραστική δυνατότητα ενός εφήβου, λες και οι συνθήκες του εγκλεισμού ωρίμασαν τη σκέψη και τη γραφή της πολύ πρόωρα. Καθρέφτης των ανθρώπινων χαρακτήρων και των χειρότερων ελαττωμάτων τους οι συνθήκες εγκλεισμού που ως καταλύτης αποκαλύπτουν τα τρωτά της ανθρώπινης φύσης.

Μα πάνω απ’ όλα αυτό που ανακαλύπτει η Άννα Φρανκ εκείνα τα δύσκολα χρόνια του φόβου είναι η δύναμη της γραφής. Η μαγική εξομολόγηση στο χαρτί που παίρνει από πάνω της για λίγο το φορτίο των σκέψεων και των συναισθημάτων της για να αφήσει χώρο στην ψυχή της για την επόμενη αγανάκτηση.

Το να είσαι έφηβη, έγκλειστη, φοβισμένη, ερωτευμένη και να έχεις έστω τη φιλία του ημερολογίου σου για να σε καταλάβει, είναι αναμφίβολα μια σπουδαία κατάκτηση, μια απίστευτη ανακάλυψη κι ένα ιδιαίτερα σημαντικό επιμύθιο. Δεν νομίζετε;