Παρασκευή 9 Οκτωβρίου 2009

Ψηλά απ' τη Γέφυρα στο θέατρο Βρετάνια

Ο «θάνατος του Εμποράκου» είναι ίσως το έργο του αμερικανού συγγραφέα που καθιέρωσε τον Άρθουρ Μίλερ. Όποιος όμως παρακολουθήσει το «ψηλά απ’ τη γέφυρα» θα διαπιστώσει τόσο ψιλοδουλεμένες τις συναισθηματικές αποχρώσεις των ηρώων που αναμφισβήτητα θα οδηγηθεί σε ποιοτική σύγκριση των δύο έργων. Ιδίως αν έρθει σε επαφή με το συγκεκριμένο έργο στο Θέατρο Βρετάνια υπό τη σκηνοθετική μπαγκέτα του Γρηγόρη Βαλτινού και τον ίδιο στον πρωταγωνιστικό ρόλο του Έντυ Καρμπόνε, ενώ στο ρόλο του δικηγόρου Αλφιέρι τον καταλυτικό Πέτρο Φυσσούν.
Λάτρης τόσο του Μίλερ που στο εν λόγω έργο ακολουθεί σχεδόν πιστά τα ίχνη μιας αρχαίας τραγωδίας όσο και των δυο ιερών «τεράτων» της ελληνικής θεατρικής σκηνής, καθηλώθηκα από τον τρόπο που ο θεατής συμμετέχει σταδιακά και εντελώς αβίαστα στην ανατροπή της συναισθηματικής ισορροπίας του ήρωα Έντυ Καρμπόνε, ενός έντιμου, φιλήσυχου οικογενειάρχη ο οποίος ζει και εργάζεται κάτω απ’ τη γέφυρα του Μπρούκλιν την περίοδο που στην Ν. Υόρκη συνωστίζονται ορδές ιταλών μεταναστών. Μαζί με τη γυναίκα του μεγαλώνουν την δεκαεπτάχρονη κόρη της νεκρής αδελφής της συζύγου του για την οποία εκδηλώνει μια υπερπροστατευτικότητα που μοιάζει αλλά δεν είναι πατρικό φίλτρο. Και δεν είναι γιατί ο Έντι οδηγείται αργά και σταθερά στα ισόβια δεσμά ενός παράλογου έρωτα. Καταδυναστεύει την ανιψιά του στο όνομα της φροντίδας, αδιαφορεί τη γυναίκα του στο όνομα της ελευθερίας με το πρόσχημα της ελλιπούς εμπιστοσύνης προς το πρόσωπό του και εν τέλει τυραννά τον ίδιο του τον εαυτό μ’ ένα συναίσθημα από το οποίο ούτε μια στιγμή δεν προσπαθεί να απαλλαγεί, ακολουθώντας το σαν τραγικός ήρωας πιστά και ολοκληρωτικά.
Ο Αλφιέρι, ο δικηγόρος στον οποίο προσφεύγει για να βρει νομική λύση να χωρίσει την νεαρή ανιψιά του από τον αγαπημένο της νεαρό μετανάστη, είναι η φωνή της λογικής για τον Έντι που μάταια πασχίζει να τον επαναφέρει στον ορθολογισμό. "H φύση είναι νόμος... Και κανένας νόμος δεν αντιτίθεται στη φύση. Ο έρωτας της νεαρής με το μετανάστη είναι κάτι εντελώς φυσικό. Και ο νόμος δεν θα τολμούσε ποτέ να καταδυναστεύσει τη φύση..." θα του πει χαρακτηριστικά αλλά μάταια...
Γιατί για άλλη μια φορά, ο έρωτας είναι ασθένεια καταλυτική, καταστροφική και εν προκειμένω, ανίατη... Ο Έντι δεν βλέπει, δεν ακούει, δεν καταλαβαίνει. Ο νους του έχει διαστρεβλώσει το σωστό και το λάθος και ο ίδιος οδεύει με ιλιγγιώδη ταχύτητα προς το κενό. Προς την κατάρριψη ακόμη και της στοιχειώδους εντιμότητος και λογικής με προπέτασμα μάλιστα επίπλαστα ηθικά επιχειρήματα. Ο Έντυ δεν συναισθάνεται την πτώση του όπως ο ψυχικά ασθενής δεν παραδέχεται ότι χρήζει βοήθειας. Η φωνή της απεγνωσμένης, παραμελημένης συζύγου η οποία ταυτίζεται και υποφέρει με το δράμα του συζύγου, η φωνή του συναισθήματος που τον καλεί να επιστρέψει από τη δίνη στην οποία έχει εμπλακεί, αποδεικνύεται ασθενική. Όταν πια φτάνει να καταδώσει τον εραστή της ανιψιάς του ως λαθρομετανάστη, έχει ρίξει στο τραπέζι του ηθικού ξεπεσμού και το τελευταίο του χαρτί.
Μόνο τότε χρειάζεται μια κάθαρση που δεν είναι άλλη από το θάνατο. Και ο θάνατος χρειάζεται μια πρόφαση, ένα άλλοθι που του το δίνει εντέλει η ίδια του η πράξη. Ο Έντι προκαλεί το θάνατό του με θάρρος. Πληρώνει περήφανα το αντίτιμό του. Και ο θεατής βλέπει στη σκηνή έναν ήρωα ελληνικής τραγωδίας να καθαίρεται μ' ένα τρόπο συγκλονιστικό.
Ο Πέτρος Φυσσούν, έχοντας ερμηνεύσει παλιότερα και τον Έντι Καρμπόνε, αποδεικνύει και στον ρόλο του Αλφιέρι ότι ανήκει στους προνομιούχους εκείνους θιασώτες της υποκριτικής που δεν ερμηνεύουν απλώς ρόλους αλλά αληθινά τους ενσαρκώνουν.
Όσο για το Γρηγόρη Βαλτινό, μετά από το Βιολιστή στη Στέγη, χρόνια πριν, έρχεται με αυτό το έργο να αποδείξει ότι το θέατρο είναι πράγματι μια βιωματική διαδικασία κάθαρσης για την επίτευξη της οποίας επιβάλλεται να συγκλονιστεί πρώτος ο ηθοποιός από το μεγαλείο του πάθους.
Καταλυτική η σκηνή του τέλους όπου ο Έντυ προκαλεί το θάνατο που γι’ αυτόν είναι η μόνη λύτρωση, όπως και καταλυτική η υπεράσπιση του Έντυ από την παραμελημένη του σύζυγο (την εξαιρετική Μαρίνα Ψάλτη) η οποία κατανοεί και συμπάσχει με το δράμα του Έντυ.
Η πεμπτουσία ωστόσο της παράστασης μέσω της συγκλονιστικής φωνής του Πέτρου Φυσσούν ως Αλφιέρι είναι ότι ο Έντυ παρά το ανάλγητο πάθος του μας γίνεται συμπαθής επειδή ακριβώς ανήκει στους ελάχιστους εκείνους θνητούς που έχουν το σθένος να δείξουν γυμνή την ψυχή τους...

7 σχόλια:

Unknown είπε...

Καλησπέρα κα Τραυλού. Δεν το γνωρίζω το έργο , ούτε το έχω διαβάσει. Αφού όμως διάβασα την κριτική σας σκέφτομαι να κάνω και τα δύο. Μοίαζει να πρόκειται για μια πολύ ποιοτική δουλειά -πως αλλιώς -αφου πρωταγωνιστουν δυο τόσο μεγάλοι έλληνες ηθοποιοί.
Πρόσφατα τελείωσα το βιβλίο σας "Εστω μια φορά" και πραγματικα ήταν συγκλονηστικό. Εύχομαι πάντα να γράφετε όμορφα βιβλία!

Πασχαλία Τραυλού είπε...

Νατάσα μου, σ' ευχαριστώ για την άποψή σου για το Βιβλίο μου. Ειλικρινά σου συνιστώ ανεπιφύλακτα να δεις την παράσταση. Μιλάμε για αληθινή κάθαρση. Ο Μίλερ, ο Βαλτινός και ο Φυσσούν αποτελούν πραγματικά την "Αγία Τριάδα" της φετινής θεατρικής σεζόν.

Πασχαλία Τραυλού είπε...

Παρεμπιπτόντως, μόλις συνειδητοποίησα ότι εσύ, Νατάσα, ετοίμασες ένα καταπληκτικό αφιέρωμα με κριτική και ανάλυση στο βιβλίο μου και σ' ευχαριστώ θερμά όχι μόνο επειδή ασχολήθηκες τόσο ουσιαστικά μαζί του αλλά επειδή ήσουν από τους ανθρώπους που μπήκαν στο πνεύμα του και ένιωσες τόσο απόλυτα τα πρόσωπα και τα μηνύματά του. Να είσαι καλά.

Unknown είπε...

Σας ευχαριστώ πολύ κα Τραυλού. Να ξέρετε πως είναι χαρά μου αυτό που κάνω και πως αγαπάω πολύ τα βιβλία. Αυτός είναι ο λόγος που έφτιαξα κ αυτό το ιστιολόγιο. Μαλιστα η κυρία Ζαχαριάδη απο τις εκδόσεις Ψυχογιός μου ζήτησε να της πω ποιο βιβλίο θα ήθελα να μου αποστείλουν σαν δώρο. Εγώ διαλεξα ένα δικό σας βιβλίο, το "Φτερά από μετάξι" και όταν θα το έχω διαβάσει θα γράψω και γι'αυτό.
Και πάλι σας ευχαριστώ πολύ!
Καλό σας Σαββατοκύριακο!

EditorInCliff είπε...

Θα επιδιώξω να πάω να το δω... Η αλήθεια είναι πως δεν έχω δει τον κ΄Βαλτινό στο θέατρο ποτέ, και είνια μια καλή ευκαιρία. Ευχαριστούμε Πασχαλία για την κριτική!

Smaragdenia είπε...

Όταν ανέβω Αθήνα, θα πάω να το δω με την πρώτη ευκαιρία. Καλή σου μέρα Πασχαλία μου και καλά να περνάς. Ευχές από την όμορφη Τήνο.
Σμαραγδή

Αρετή Κυπραίου είπε...

Μόλις είδα το έργο και δεν έχω λόγια...Μου θύμισε αρχαία τραγωδία. Συγκλονιστικό, κλασικό και διαχρονικό. Οι ηθοποιοί εξαιρετικοί όλοι. Πήγα κατά τύχη και έζησα μια εμπειρία που δεν τη ζούμε συχνά στο θέατρο.