http://www.diavasame.gr/page.aspx?itemID=PPG1396_1864
ΤΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΤΗΣ ΑΝΝΑΣ ΦΡΑΝΚ
ΤΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΤΗΣ ΑΝΝΑΣ ΦΡΑΝΚ
09.09.2014
Εκδοτικός Οίκος
ΠΑΤΑΚΗΣ
Συγγραφέας Anne Frank
Μετάφραση Ρένα Χατχούτ
Κατηγορία Διάφορα
ISBN 978-960-360-971-1
Σελίδες 382
Σκέψεις και συναισθήματα μιας έφηβης Γερμανοεβραίας που έζησε τη φρίκη του ναζισμού. Αυτό ήταν το θέμα του βιβλίου της Άννας Φρανκ που βιώνοντας δυο χρόνια της ζωής της σε συνθήκες απόλυτου εγκλεισμού, στο κλίμα της τρομοκρατίας που διαμόρφωσε το χιτλερικό όραμα και η γερμανική κατοχή της Ολλανδίας, ανακαλύπτει τη μαγεία της γραφής ως μέσο εκτόνωσης της καταπιεσμένης της εφηβείας. Το βιβλίο αναμφίβολα αποτελεί μεγίστης αξίας ντοκουμέντο για τη μελανή αυτή περίοδο, και διαθέτει όλα τα χαρακτηριστικά αφενός του ημερολογίου, αφετέρου μιας βραχείας αυτοβιογραφίας μέσα από την οποία παρελαύνουν πρόσωπα του οικείου περιβάλλοντος της έφηβης αλλά και ιστορικές προσωπικότητες ιδωμένες από τα μάτια ενός αθώου κοριτσιού. Ωστόσο, πέρα από έμμεση ιστορική πηγή, το βιβλίο αποτελεί διαμαντάκι στο λογοτεχνικό στερέωμα. Η φρεσκάδα, η φυσικότητα, η αμεσότητα του κειμένου με τις σφριγηλές όσο και ακριβείς περιγραφές ψυχισμών και καταστάσεων, το ανάγει στη σφαίρα της κλασικής λογοτεχνίας, τόσο που αναλογίζεται κανείς ποια αριστουργήματα στερήθηκε η παγκόσμια λογοτεχνία διά χειρός Άννας Φρανκ λόγω του πρόωρου θανάτου της.
Πέρα από την παραστατικότητα και τη δίχως ακρότητες και λυρισμούς προσέγγιση της αντικειμενικής πραγματικότητας μέσα στην οποία έζησε και έγραψε η Άννα Φρανκ, το βιβλίο αυτό αποδεικνύει ότι η ζωή συνεχίζεται, ανεξαρτήτως των συνθηκών στις οποίες καλείται να ζήσει καθένας και οι ψυχές και τα σώματα των ανθρώπων ακολουθούν την προδιαγεγραμμένη από τη φύση τους μοίρα της ωριμότητας, της εξέλιξης, του μίσους, του πάθους, του έρωτα, της συντριβής και του εξαγνισμού όποιος κι αν είναι ο αγώνας που πρέπει να δώσουν στο όνομα της επιβίωσης.
Η επιβίωση σε συνθήκες φόβου και εγκλεισμού ανάγεται στην πεμπτουσία της τέχνης και ο νους γίνεται ιδιαίτερα επινοητικός προκειμένου να προσαρμοστεί στις αντιξοότητες των συνθηκών αυτών. Αν ο Ροβινσώνας Κρούσος του Ντάνιελ Ντεφόε αποτελεί εξαίσιο δείγμα επινοητικότητας όχι ειδικά του συγγραφέα του αλλά εν γένει του ανθρώπου που καλείται να υπηρετήσει το ένστικτο της αυτοσυντήρησης, στην περίπτωση των ανθρώπων που περιγράφει η Άννα Φρανκ, η επιβίωση αποδεικνύεται η πιο περίπλοκη και απαιτητική περιπέτεια από τη στιγμή της εμφάνισης του ανθρώπινου είδους, καθώς ο άνθρωπος δεν καλείται να τα βάλει με τους μηχανισμούς των φυσικών φαινομένων αλλά με τις διαστροφές του ίδιου του ανθρώπινου είδους στη χειρότερή του εκδοχή.
Πέρα όμως από την προσπάθεια διάσωσης της οικογένειάς της και των συγκατοίκων τους από το φάντασμα του ναζισμού που πλανιόταν ασταμάτητα πάνω από τις ζωές τους, και την πάλη ανάμεσα στις χαρές της ζωής και στους κινδύνους που την απειλούν, στο ημερολόγιο της Άννας Φρανκ ο αναγνώστης συναντά με ιδιαίτερη ειλικρίνεια και ζωντάνια τα συναισθήματα και τις φάσεις που διανύει μια έφηβη οδεύοντας προς την ενηλικίωση. Ο πρώτος έρωτας, η ανάγκη ενός χαδιού, οι συγκρούσεις με τους γονείς, η ενστικτώδης ανταγωνιστικότητα προς τον γονέα του ίδιου φύλου και ο λανθάνων ερωτισμός προς τον γονέα του άλλου φύλου, οι συναισθηματικές μεταπτώσεις που προκαλεί το κομφούζιο των εφηβικών ορμονών αποτυπώνονται με κρυσταλλική διαύγεια στο κείμενο.
«Πιστεύω ότι νιώθω μέσα μου την άνοιξη, το ξύπνημα της άνοιξης, το αισθάνομαι σε ολόκληρο το κορμί μου και μέσα στην ψυχή μου. Πρέπει να κρατηθώ για να φερθώ φυσιολογικά, βρίσκομαι σε μεγάλη σύγχυση, δεν ξέρω τι να διαβάσω, τι να γράψω, τι να κάνω. Ξέρω μόνο ότι επιθυμώ…»
Η μικρή Άννα όπως κάθε έφηβος, δεν χωράει πουθενά, γίνεται αέρας, φως η ίδια και ενώ από τη νεανική της φύση και τα όρια των μεγαλύτερων καταπιέζεται οικτρά, οφείλει να διαχειριστεί αυτή την καταπίεση με μια πρόωρη ωριμότητα όχι στο όνομα της ηθικής τάξης αλλά στο όνομα της επιβίωσης. Το να είσαι έφηβη και συνάμα έγκλειστη σε ένα χώρο επί δυο ολόκληρα χρόνια και να μην μπορείς να νιώσεις το άγγιγμα του ήλιου ή του αέρα στο δέρμα σου, αποτελεί την απόλυτη διαστρέβλωση και καταπάτηση της ανθρώπινης ελευθερίας. Η Άννα το ξέρει γι’ αυτό και περιμένει στωικά τη στιγμή μετά τον πόλεμο, τη στιγμή που θα τελειώσουν όλα, τη στιγμή που ξεμακραίνει ολοένα και περισσότερο σαν άπιαστο σύννεφο. Και υπομένει τις απαιτήσεις του κορμιού της, τον έρωτα που τη διχάζει, τις φωνές και τις νουθεσίες των μεγάλων, τις σιωπές και τους απεχθείς χαρακτήρες τους που αποδεικνύονται πιο ανυπόφοροι απλά και μόνο επειδή δεν έχει την επιλογή να μην τους ανεχτεί.
Οι ψυχογραφικές παρατηρήσεις της Άννας Φρανκ ξεπερνούν κατά πολύ την εκφραστική δυνατότητα ενός εφήβου, λες και οι συνθήκες του εγκλεισμού ωρίμασαν τη σκέψη και τη γραφή της πολύ πρόωρα. Καθρέφτης των ανθρώπινων χαρακτήρων και των χειρότερων ελαττωμάτων τους οι συνθήκες εγκλεισμού που ως καταλύτης αποκαλύπτουν τα τρωτά της ανθρώπινης φύσης.
Μα πάνω απ’ όλα αυτό που ανακαλύπτει η Άννα Φρανκ εκείνα τα δύσκολα χρόνια του φόβου είναι η δύναμη της γραφής. Η μαγική εξομολόγηση στο χαρτί που παίρνει από πάνω της για λίγο το φορτίο των σκέψεων και των συναισθημάτων της για να αφήσει χώρο στην ψυχή της για την επόμενη αγανάκτηση.
Το να είσαι έφηβη, έγκλειστη, φοβισμένη, ερωτευμένη και να έχεις έστω τη φιλία του ημερολογίου σου για να σε καταλάβει, είναι αναμφίβολα μια σπουδαία κατάκτηση, μια απίστευτη ανακάλυψη κι ένα ιδιαίτερα σημαντικό επιμύθιο. Δεν νομίζετε;
Πέρα από την παραστατικότητα και τη δίχως ακρότητες και λυρισμούς προσέγγιση της αντικειμενικής πραγματικότητας μέσα στην οποία έζησε και έγραψε η Άννα Φρανκ, το βιβλίο αυτό αποδεικνύει ότι η ζωή συνεχίζεται, ανεξαρτήτως των συνθηκών στις οποίες καλείται να ζήσει καθένας και οι ψυχές και τα σώματα των ανθρώπων ακολουθούν την προδιαγεγραμμένη από τη φύση τους μοίρα της ωριμότητας, της εξέλιξης, του μίσους, του πάθους, του έρωτα, της συντριβής και του εξαγνισμού όποιος κι αν είναι ο αγώνας που πρέπει να δώσουν στο όνομα της επιβίωσης.
Η επιβίωση σε συνθήκες φόβου και εγκλεισμού ανάγεται στην πεμπτουσία της τέχνης και ο νους γίνεται ιδιαίτερα επινοητικός προκειμένου να προσαρμοστεί στις αντιξοότητες των συνθηκών αυτών. Αν ο Ροβινσώνας Κρούσος του Ντάνιελ Ντεφόε αποτελεί εξαίσιο δείγμα επινοητικότητας όχι ειδικά του συγγραφέα του αλλά εν γένει του ανθρώπου που καλείται να υπηρετήσει το ένστικτο της αυτοσυντήρησης, στην περίπτωση των ανθρώπων που περιγράφει η Άννα Φρανκ, η επιβίωση αποδεικνύεται η πιο περίπλοκη και απαιτητική περιπέτεια από τη στιγμή της εμφάνισης του ανθρώπινου είδους, καθώς ο άνθρωπος δεν καλείται να τα βάλει με τους μηχανισμούς των φυσικών φαινομένων αλλά με τις διαστροφές του ίδιου του ανθρώπινου είδους στη χειρότερή του εκδοχή.
Πέρα όμως από την προσπάθεια διάσωσης της οικογένειάς της και των συγκατοίκων τους από το φάντασμα του ναζισμού που πλανιόταν ασταμάτητα πάνω από τις ζωές τους, και την πάλη ανάμεσα στις χαρές της ζωής και στους κινδύνους που την απειλούν, στο ημερολόγιο της Άννας Φρανκ ο αναγνώστης συναντά με ιδιαίτερη ειλικρίνεια και ζωντάνια τα συναισθήματα και τις φάσεις που διανύει μια έφηβη οδεύοντας προς την ενηλικίωση. Ο πρώτος έρωτας, η ανάγκη ενός χαδιού, οι συγκρούσεις με τους γονείς, η ενστικτώδης ανταγωνιστικότητα προς τον γονέα του ίδιου φύλου και ο λανθάνων ερωτισμός προς τον γονέα του άλλου φύλου, οι συναισθηματικές μεταπτώσεις που προκαλεί το κομφούζιο των εφηβικών ορμονών αποτυπώνονται με κρυσταλλική διαύγεια στο κείμενο.
«Πιστεύω ότι νιώθω μέσα μου την άνοιξη, το ξύπνημα της άνοιξης, το αισθάνομαι σε ολόκληρο το κορμί μου και μέσα στην ψυχή μου. Πρέπει να κρατηθώ για να φερθώ φυσιολογικά, βρίσκομαι σε μεγάλη σύγχυση, δεν ξέρω τι να διαβάσω, τι να γράψω, τι να κάνω. Ξέρω μόνο ότι επιθυμώ…»
Η μικρή Άννα όπως κάθε έφηβος, δεν χωράει πουθενά, γίνεται αέρας, φως η ίδια και ενώ από τη νεανική της φύση και τα όρια των μεγαλύτερων καταπιέζεται οικτρά, οφείλει να διαχειριστεί αυτή την καταπίεση με μια πρόωρη ωριμότητα όχι στο όνομα της ηθικής τάξης αλλά στο όνομα της επιβίωσης. Το να είσαι έφηβη και συνάμα έγκλειστη σε ένα χώρο επί δυο ολόκληρα χρόνια και να μην μπορείς να νιώσεις το άγγιγμα του ήλιου ή του αέρα στο δέρμα σου, αποτελεί την απόλυτη διαστρέβλωση και καταπάτηση της ανθρώπινης ελευθερίας. Η Άννα το ξέρει γι’ αυτό και περιμένει στωικά τη στιγμή μετά τον πόλεμο, τη στιγμή που θα τελειώσουν όλα, τη στιγμή που ξεμακραίνει ολοένα και περισσότερο σαν άπιαστο σύννεφο. Και υπομένει τις απαιτήσεις του κορμιού της, τον έρωτα που τη διχάζει, τις φωνές και τις νουθεσίες των μεγάλων, τις σιωπές και τους απεχθείς χαρακτήρες τους που αποδεικνύονται πιο ανυπόφοροι απλά και μόνο επειδή δεν έχει την επιλογή να μην τους ανεχτεί.
Οι ψυχογραφικές παρατηρήσεις της Άννας Φρανκ ξεπερνούν κατά πολύ την εκφραστική δυνατότητα ενός εφήβου, λες και οι συνθήκες του εγκλεισμού ωρίμασαν τη σκέψη και τη γραφή της πολύ πρόωρα. Καθρέφτης των ανθρώπινων χαρακτήρων και των χειρότερων ελαττωμάτων τους οι συνθήκες εγκλεισμού που ως καταλύτης αποκαλύπτουν τα τρωτά της ανθρώπινης φύσης.
Μα πάνω απ’ όλα αυτό που ανακαλύπτει η Άννα Φρανκ εκείνα τα δύσκολα χρόνια του φόβου είναι η δύναμη της γραφής. Η μαγική εξομολόγηση στο χαρτί που παίρνει από πάνω της για λίγο το φορτίο των σκέψεων και των συναισθημάτων της για να αφήσει χώρο στην ψυχή της για την επόμενη αγανάκτηση.
Το να είσαι έφηβη, έγκλειστη, φοβισμένη, ερωτευμένη και να έχεις έστω τη φιλία του ημερολογίου σου για να σε καταλάβει, είναι αναμφίβολα μια σπουδαία κατάκτηση, μια απίστευτη ανακάλυψη κι ένα ιδιαίτερα σημαντικό επιμύθιο. Δεν νομίζετε;
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου