http://www.diavasame.gr/page.aspx?itemID=PPG1386_1911
ΠΕΣ ΜΟΥ ΝΑ ΕΡΘΩ ΚΙ ΟΛΑ Τ' ΑΦΗΝΩ... ΑΛΛΑ ΠΕΣ ΜΟΥ ΤΟ
09.10.2014
Εκδοτικός Οίκος ΠΑΤΑΚΗΣ
Συγγραφέας Albert Espinosa
Μετάφραση Μαρία Παλαιολόγου
Κατηγορία Ξένη Λογοτεχνία
ISBN 978-960-16-4861-3
Σελίδες 240
Η εφημερίδα “El Mundo”, αναφερόμενη σε τούτο το βιβλίο του Εσπινόσα, έγραψε πως πρόκειται για ένα μάθημα ζωής. Με πλήρη συνείδηση του ισχυρισμού μου θα συμπληρώσω πως πρόκειται επιπλέον για ένα μάθημα γραφής από εκείνα που σε πείθουν πως το βασικό υλικό της λογοτεχνίας είναι η αλήθεια και η αυθεντικότητα. Κυρίαρχο στοιχείο, η ταπεινότητα η οποία ξεπροβάλει αβίαστα τόσο από τις λέξεις όσο και από τον νάνο-ήρωά του, έναν ήρωα μικρό που λαχταρούσε κάπως να γίνει θεόρατος, επειδή είχε δώσει αυτή την ασύλληπτη υπόσχεση στη μητέρα του. Έτσι, με πρώτη ύλη κάποια βιώματα που εκτείνονται από την παιδική έως την ενήλικη ζωή του Ντάνι, ο Εσπινόσα κατορθώνει να χαρτογραφήσει τις πληγές εκείνες που διαμορφώνουν την προσωπικότητα και καθορίζουν την πορεία όχι μονάχα των διαφορετικών, αλλά και όλων εκείνων που επηρεάζονται από αυτή τη διαφορετικότητα. Μέσα από τις λιγοστές ομολογουμένως σελίδες του βιβλίου του καταφέρνει να αποδείξει πως οι διαφορετικοί ταιριάζουν με τους διαφορετικούς τους οποίους απεγνωσμένα αναζητούν στη διάρκεια της ζωής τους για να κερδίσουν έστω ελάχιστες στιγμές πολύτιμης ταύτισης, κατανόησης και επικοινωνίας. Αυτή η συναισθηματική και νοητική συγγένεια με λίγους κατά τη διάρκεια της ανθρώπινης ύπαρξης αποδεικνύει, κατά τον Εσπινόσα, και τη μοναδικότητα του ανθρώπου. Αυτοί οι σκόρπιοι που με λαχτάρα ανταμώνουν – αν ανταμώσουν, που έχουν συνήθως αλλιώτικες μορφές, ηλικίες, φύλο ή σωματική διάπλαση αναγνωρίζονται μέσα από την κοινή οπτική υπό την οποία αντιμετωπίζουν τη ζωή και διαχειρίζονται το οπλοστάσιο των εμπειριών τους. Σαν συγκοινωνούντα δοχεία, ανταλλάσσουν ενέργειες και παίρνουν κουράγιο για να υπομείνουν έναν κόσμο που μοιάζει εχθρικός για τα δεδομένα τους. Για τον Ντάνι, οι «σκόρπιοι» του, όπως τους ονομάζει ο συγγραφέας, ήταν ο ετοιμοθάνατος Μάρτιν που λάτρευε τους φάρους και αποκαλούσε γιο του τον φάρο του Κάπρι, ο παράξενος Τζορτζ με τον κόκκινο σάκο του μποξ και τις φωτογραφίες από μια λατρεμένη γυναίκα που αντίστοιχα λάτρευε τον τζόγο, η δική του γυναίκα την οποία κόντεψε να χάσει, όταν ο τέταρτος «σκόρπιος του», ο γιος που λαχταρούσαν να αποκτήσουν και δεν έλεγε να έρθει, αντιμετώπισε την άρνηση του Ντάνι να τον καλοδεχτεί. Γιατί ο Ντάνι φοβόταν όντας νάνος να μην γεννήσει νάνο... Απέρριπτε τον ίδιο τον εαυτό του.
Το επάγγελμα του Ντάνι είναι εμβληματικό. Είναι κυνηγός χαμένων παιδιών. Είναι αυτός που επιλύει τον γρίφο της φυγής ή της ομηρίας ενός παιδιού με όλα τα αυτονόητα επακόλουθα. Είναι εν ολίγοις λυτρωτής. Κι έχει γίνει λυτρωτής στην προσπάθειά του να αποκτήσει τη λύτρωση ο ίδιος από αυτή τη βασανιστική άρνηση του εαυτού του. Ο Ίθαν που ψάχνει είναι συνονόματος με τον δικό του αγέννητο Ίθαν που χάθηκε στον έκτο μήνα μιας εγκυμοσύνης, η οποία δεν ευοδώθηκε όπως και τόσες άλλες πριν από αυτήν. Ο Ίθαν που αναζητά στην εξέλιξη της ιστορίας γίνεται «το παιδί μέσα στο παιδί» όπως λέει ο ίδιος, καθώς μέσα από μια αλλόκοτη και αφηρημένη ταύτιση των δυο προσώπων ο Ντάνι καταφέρνει να ξεπεράσει τους φόβους του ανταμώνοντας ο ίδιος με τον παιδικό του, πληγωμένο εαυτό, εκείνον που αγωνιούσε να ψηλώσει για να είναι αποδεκτός. Και τα κατάφερε, όπως μας πείθει ο συγγραφέας, όταν μπόρεσε να δεχτεί «τον άλλο» μέσα στο σώμα του. Όπως συνέβη με τον όμηρο Ίθαν που «φιλοξένησε» στο σώμα του τον άλλο, τον αγέννητο γιο.
Τα μηνύματα πολλά. Πρώτο και καλύτερο, το δυσεπίτευκτο της ανθρώπινης αυτογνωσίας που με άρτια συμπύκνωση το διατυπώσει στη φράση: «πρέπει να χάσεις πρώτα τον εαυτό σου για να τον βρεις. Και είναι καλύτερα να τον χάσεις μικρός, για να μην τον χάσεις μεγάλος». Δευτερευόντως, η αξία της ανθρώπινης συντροφικότητας και η υπερνίκηση των φόβων σου προκειμένου να είσαι αυτός που χρειάζεται ο άλλος για να μπορέσει να σου προσφέρει αντίστοιχα αυτό που χρειάζεσαι εσύ. Όμως το αληθινό μέγεθος του βιβλίου φαίνεται στο τρίτο κυρίαρχο νόημα: στην ουσία και στο δίδαγμα κάθε απώλειας την οποία παρουσιάζει ο Εσπινόσα ως προϋπόθεση ενηλικίωσης. Η συμφιλίωση με τις απώλειές μας και η συνειδητοποίηση της δυνατότητάς μας να «ψηλώνουνε» όταν στα αλήθεια το προσδοκούμε, αποτελεί ένα μήνυμα διαχρονικό που κυριαρχεί σε όλη τη διάρκεια του αναγνώσματος.
Πέρα όμως από την αναμφισβήτητη ιδεολογική βαρύτητα του βιβλίου και την πολυεπίπεδη διαστρωμάτωση, το εντυπωσιακότερο στοιχείο του βιβλίου είναι η δομή του, το εύρος και το βάθος της γλωσσικής του απλότητας. Οι προτάσεις είναι μικρές, στακάτες, καταλυτικές. Ο λόγος είναι νηφάλιος δίχως συγκινησιακές εξάρσεις ακόμη και στις πιο δραματικές περιγραφές. Η χρήση πραγμάτων ως συμβόλων επιτείνουν τη θυμική επεξεργασία των μηνυμάτων δίχως να δίνουν στον αναγνώστη «έτοιμη τροφή». Μέσα στο βιβλίο «μιλούν» φωτογραφίες με φάρους, τραπουλόχαρτα, μονόκλ, ένας σάκος του μποξ που απορροφά την αρνητική ενέργεια όσων τον χτυπούν λυτρώνοντάς τους, και μια κούκλα βιτρίνας που αποδεικνύεται άριστη ντάμα για χορό...
Ο χρόνος στη διάθεση του συγγραφέα καταλύεται, καθώς από κεφάλαιο σε κεφάλαιο αλλάζει χρονική τοποθέτηση με την ευκολία που κάποιος μπαινοβγαίνει σε δωμάτια ανοιγοκλείνοντας πόρτες. Οι εμπειρίες της παιδικής, της εφηβικής και της ενήλικης φάσης του ήρωα πλάθονται σαν ζυμάρι από τον συγγραφέα με τέτοιο τρόπο ώστε να επιτυγχάνεται εύκολα και καταλυτικά ο στόχος της μυθοπλασίας του. Όλο το έργο το διαπνέει μια ρεαλιστικότητα συναισθημάτων και σκέψεων, η διαύγεια και η ακρίβεια του αποκρυσταλλωμένου στοχασμού, ενώ το σκηνικό και την ατμόσφαιρα του βιβλίου διαπνέει μια φαντασιακή διάθεση.
Δίχως καμία πρόθεση υπερβολής, το «Πες μου να έρθω και όλα τ’ αφήνω αλλά πες μου το», αποτελεί την προστακτική της επίγνωσης και της αισιοδοξίας για κάθε αναγνώστη που διαβάζει το βιβλίο μονορούφι δίχως να διανοείται στιγμή να αμφισβητήσει τον Εσπινόσα ...
Το επάγγελμα του Ντάνι είναι εμβληματικό. Είναι κυνηγός χαμένων παιδιών. Είναι αυτός που επιλύει τον γρίφο της φυγής ή της ομηρίας ενός παιδιού με όλα τα αυτονόητα επακόλουθα. Είναι εν ολίγοις λυτρωτής. Κι έχει γίνει λυτρωτής στην προσπάθειά του να αποκτήσει τη λύτρωση ο ίδιος από αυτή τη βασανιστική άρνηση του εαυτού του. Ο Ίθαν που ψάχνει είναι συνονόματος με τον δικό του αγέννητο Ίθαν που χάθηκε στον έκτο μήνα μιας εγκυμοσύνης, η οποία δεν ευοδώθηκε όπως και τόσες άλλες πριν από αυτήν. Ο Ίθαν που αναζητά στην εξέλιξη της ιστορίας γίνεται «το παιδί μέσα στο παιδί» όπως λέει ο ίδιος, καθώς μέσα από μια αλλόκοτη και αφηρημένη ταύτιση των δυο προσώπων ο Ντάνι καταφέρνει να ξεπεράσει τους φόβους του ανταμώνοντας ο ίδιος με τον παιδικό του, πληγωμένο εαυτό, εκείνον που αγωνιούσε να ψηλώσει για να είναι αποδεκτός. Και τα κατάφερε, όπως μας πείθει ο συγγραφέας, όταν μπόρεσε να δεχτεί «τον άλλο» μέσα στο σώμα του. Όπως συνέβη με τον όμηρο Ίθαν που «φιλοξένησε» στο σώμα του τον άλλο, τον αγέννητο γιο.
Τα μηνύματα πολλά. Πρώτο και καλύτερο, το δυσεπίτευκτο της ανθρώπινης αυτογνωσίας που με άρτια συμπύκνωση το διατυπώσει στη φράση: «πρέπει να χάσεις πρώτα τον εαυτό σου για να τον βρεις. Και είναι καλύτερα να τον χάσεις μικρός, για να μην τον χάσεις μεγάλος». Δευτερευόντως, η αξία της ανθρώπινης συντροφικότητας και η υπερνίκηση των φόβων σου προκειμένου να είσαι αυτός που χρειάζεται ο άλλος για να μπορέσει να σου προσφέρει αντίστοιχα αυτό που χρειάζεσαι εσύ. Όμως το αληθινό μέγεθος του βιβλίου φαίνεται στο τρίτο κυρίαρχο νόημα: στην ουσία και στο δίδαγμα κάθε απώλειας την οποία παρουσιάζει ο Εσπινόσα ως προϋπόθεση ενηλικίωσης. Η συμφιλίωση με τις απώλειές μας και η συνειδητοποίηση της δυνατότητάς μας να «ψηλώνουνε» όταν στα αλήθεια το προσδοκούμε, αποτελεί ένα μήνυμα διαχρονικό που κυριαρχεί σε όλη τη διάρκεια του αναγνώσματος.
Πέρα όμως από την αναμφισβήτητη ιδεολογική βαρύτητα του βιβλίου και την πολυεπίπεδη διαστρωμάτωση, το εντυπωσιακότερο στοιχείο του βιβλίου είναι η δομή του, το εύρος και το βάθος της γλωσσικής του απλότητας. Οι προτάσεις είναι μικρές, στακάτες, καταλυτικές. Ο λόγος είναι νηφάλιος δίχως συγκινησιακές εξάρσεις ακόμη και στις πιο δραματικές περιγραφές. Η χρήση πραγμάτων ως συμβόλων επιτείνουν τη θυμική επεξεργασία των μηνυμάτων δίχως να δίνουν στον αναγνώστη «έτοιμη τροφή». Μέσα στο βιβλίο «μιλούν» φωτογραφίες με φάρους, τραπουλόχαρτα, μονόκλ, ένας σάκος του μποξ που απορροφά την αρνητική ενέργεια όσων τον χτυπούν λυτρώνοντάς τους, και μια κούκλα βιτρίνας που αποδεικνύεται άριστη ντάμα για χορό...
Ο χρόνος στη διάθεση του συγγραφέα καταλύεται, καθώς από κεφάλαιο σε κεφάλαιο αλλάζει χρονική τοποθέτηση με την ευκολία που κάποιος μπαινοβγαίνει σε δωμάτια ανοιγοκλείνοντας πόρτες. Οι εμπειρίες της παιδικής, της εφηβικής και της ενήλικης φάσης του ήρωα πλάθονται σαν ζυμάρι από τον συγγραφέα με τέτοιο τρόπο ώστε να επιτυγχάνεται εύκολα και καταλυτικά ο στόχος της μυθοπλασίας του. Όλο το έργο το διαπνέει μια ρεαλιστικότητα συναισθημάτων και σκέψεων, η διαύγεια και η ακρίβεια του αποκρυσταλλωμένου στοχασμού, ενώ το σκηνικό και την ατμόσφαιρα του βιβλίου διαπνέει μια φαντασιακή διάθεση.
Δίχως καμία πρόθεση υπερβολής, το «Πες μου να έρθω και όλα τ’ αφήνω αλλά πες μου το», αποτελεί την προστακτική της επίγνωσης και της αισιοδοξίας για κάθε αναγνώστη που διαβάζει το βιβλίο μονορούφι δίχως να διανοείται στιγμή να αμφισβητήσει τον Εσπινόσα ...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου