H Γαλλίδα δασκάλα του Ντίνου Γιώτη, εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ

http://www.critique.gr/index.php?&page=article&id=1083

H Γαλλίδα δασκάλα του Ντίνου Γιώτη γράφει η Πασχαλία Τραυλού Ο Άγης, ένας εξηντάρης επιμελητής εικαστικών λαμβάνει ένα μυστηριώδες πακέτο το οποίο περιέχει ένα περίστροφο. «Σκουριά είχε καλύψει σχεδόν όλη την επιφάνειά του, όπως τα βρύα στην επιφάνεια ενός κορμού δέντρου, ενώ στις αρθρώσεις του και στη σκανδάλη διακρίνονταν ίχνη από ξεραμένο χώμα. Στην κάννη του ήταν χωμένο, με τη μορφή ενός μικρού παπύρου, ένα χαρτί». Από τη στιγμή που λαμβάνει ετούτο το πακέτο, ο Άγης ακυρώνει τα πάντα για να βρεθεί κοντά στον αποστολέα του και στην πατρίδα των παιδικών του αναμνήσεων. Πρόκειται για ένα αριστοτεχνικό τέχνασμα του Γιώτη για να διαμορφώσει τις κατάλληλες μυθιστορηματικές συνθήκες ώστε να μπορέσει αβίαστα να φιλοσοφήσει για τη χαμένη αθωότητα, για τις ανεξίτηλες παιδικές μνήμες και για τα τραύματα μιας ηλικίας που διαμορφώνουν το μέλλον και την ιδιοσυγκρασία των ανθρώπων κατά την ενήλικη ζωή τους. Το σκουριασμένο πιστόλι τον οδηγεί πίσω, στις «σκουριασμένες του αναμνήσεις. Κρατώντας το στο χέρι του ήταν σαν να ζύγισε το ασήκωτο βάρος μιας ζωής» αναφέρει χαρακτηριστικά ο δημιουργός του έργου, αποκαλύπτοντας τις ιδεολογικές προθέσεις του βιβλίου. Ετούτο το περίστροφο, αν και άψυχο αντικείμενο, αποτελεί τον πρωταγωνιστή του έργου, καθώς θα αποτελέσει τη λύση διάφορων γόρδιων δεσμών σε ανθρώπινες σχέσεις που περιστρέφονται γύρω από το ερωτικό πάθος αλλά και θα περιπλέξει την εξέλιξη των ψυχών των παιδιών-ηρώων. Η υπόνοια για τον περίεργο ρόλο μιας συναρπαστικής γυναίκας στο παρελθόν του και η ύπαρξη ενός μυστικού που συνδέεται με αυτό το περίστροφο είναι τα δολώματα που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας για να ερεθίσει την περιέργεια του αναγνώστη και συνάμα είναι οι κρίκοι που συνδέουν το παρόν του ήρωα με το παρελθόν της ταραχώδους εφηβικής ηλικίας του. Στην αρχή, το κείμενο εντυπωσιάζει με την άμεση εισαγωγή του στον πυρήνα της ιστορίας, την περιγραφή της Γαλλίδας δασκάλας, μιας αιθέριας ύπαρξης που αναστάτωσε μια μικρή επαρχία η οποία σε καμιά γωνιά του βιβλίου δεν προσδιορίζεται, αφήνοντας έτσι ένα διάχυτο πέπλο μυστηρίου για έναν τόπο που φαντάζει γνώριμος δίχως να είναι συγκεκριμένος. Στη συνέχεια, γοητεύει με τη στοχαστική εμβάθυνση στη χαμένη αθωότητα των παιδικών χρόνων και στην καταθλιπτική παραδοχή της πεζότητας που επιβάλλει η ενηλικίωση, για να συναρπάσει εντέλει σε όλα τα επίπεδα της μυθιστορηματικής δημιουργίας, αφού πρόκειται για ένα βιβλίο με ανατρεπτική πλοκή, ιδιαίτερα προσεγμένα εκφραστικά μέσα και πρωτότυπη δομή που καθιστά το έργο ένα καλοστημένο και καλαίσθητο αρχιτεκτόνημα. Η έννοια του χρόνου χάνει το συνεχές της και αποκτά μια ιδιόρρυθμη δυναμική. Γίνεται ένα εύπλαστο εύχρηστο εργαλείο στα χέρια του συγγραφέα, που καταγράφει τα γεγονότα με τη σειρά που εξυπηρετεί την πλοκή του και όχι με τη χρονική συμβατική τους ακολουθία. Ωστόσο, η ροή του κειμένου δεν σκοντάφτει σε αοριστίες ή χάσματα. Όλα εκτυλίσσονται ομαλά για τον αναγνώστη, προσφέροντάς του την κάθε πληροφορία τη στιγμή που αυτός την περιμένει για να συλλάβει τις αληθινές διαστάσεις των καταστάσεων οι οποίες ξεφεύγουν από τα στενά πλαίσια των γεγονότων. Γεγονότα του παρελθόντος και του παρόντος εναλλάσσονται με φυσικότητα καθώς ο Γιώτης χρησιμοποιεί ισχυρούς συνειρμούς για να πετύχει αυτές τις αρμονικές μεταβάσεις. Η έναρξη κάθε κεφαλαίου στις πρώτες δυο – τρεις αράδες δίνει επιτυχώς το χρονικό στίγμα της εποχής στην οποία αναφέρεται ο συγγραφέας. Πότε μια ορθοπεταλιά και πότε μια αναφορά στα γκρίζα μαλλιά του Άγη, εισάγουν τον αναγνώστη άμεσα στο παρόν ή στο παρελθόν του ήρωα. Με την άψογη διαχείριση της γλώσσας και με την εναλλαγή του στοχασμού με την σχεδόν κινηματογραφική περιγραφή της εξωτερικής πραγματικότητας, ο Γιώτης αποδεικνύει ότι είναι άψογος μάστορας της μυθιστορηματικής τεχνικής της επιβράδυνσης με την οποία κρατάει αμείωτο το ενδιαφέρον. Η πιστή απόδοση της νοσταλγίας της παιδικής ηλικίας αποτυπωμένη ευκρινώς στις περιγραφές του όπως και τα πρώτα ξυπνήματα της αρσενικής σάρκας κατά την εφηβεία αποτελούν ίσως τα δύο μεγαλύτερα προτερήματα του βιβλίου. Διακειμενικά η περιγραφή των παιδικών παιχνιδιών του Άγη και του Φάνη, θυμίζει έντονα τον Τομ Σώγερ και τον Χωλκμπερι Φιν του Μαρκ Τουαίην ενώ η η Γαλλίδα δασκάλα, ο πειρασμός που οδηγεί στην απώλεια της παιδικής αθωότητας, είναι αφενός μια μοιραία αρχέτυπη Εύα αλλά και συνάμα μια σαγηνευτική νεράιδα παραμυθιού, ανεξάρτητη από τα συναισθήματα εκείνα που οδηγούν τους ανθρώπους στην υποταγή και στην απώλεια της ελευθερίας. Η Γαλλίδα δασκάλα λειτουργεί σαν θρύλος που αναστατώνει τις ανδρικές σκέψεις. Τα αρσενικά που την περιβάλλουν, από τον μεσήλικα και πάμπλουτο Βάιο Παπάζογλου και τον νεαρό, καλοφτιαγμένο Σταύρο, έως τους αμούστακους πιτσιρικάδες της περιοχής που ανακαλύπτουν τα μυστηρια του κορμιού τους και έρχονται αντιμέτωποι με τις πρώτες πονηρές φαντασιώσεις στη θέα του σφριγηλού σώματος της γυναίκας, είναι θύματα της γυναικείας σαγήνης. Η Μπριζίτ λειτουργεί εμβληματικά για να προβάλλει τη θηλυκή παντοδυναμία και μια κατασκότεινη, τρομακτική πτυχή που υποσυνείδητα υποτάσσει το άλλο φύλο. Ακόμη και η Λευκοθέα, σύζυγος του ξεμυαλισμένου με τη Γαλλίδα Βάιου, ενώ αρχικά εμφανίζεται ως η ευαίσθητη απατημένη σύζυγος που υπομένει το βάσανο της συνύπαρξης με ένα σύντροφο που απεχθάνεται, στην πορεία παίρνει τη ζωή της στα χέρια της πετώντας το προσωπείο της γυναικείας αδυναμίας. Το μυθιστόρημα επιδιώκει να αντιστρέψει τα στερεότυπα προγενέστερων μυθιστορημάτων όπου οι θύτες είναι τα αρσενικά και οι γυναίκες τα θύματα, επιχειρώντας να δώσει μια νέα διάσταση στο ζήτημα των έμφυλων σχέσεων. Ο Άγης και ο Βάιος αποδεικνύονται θύματα της γυναικείας ομορφιάς και ο ομοφυλόφιλος Βλάσης βιώνει τις συνέπειες μιας γνώσης για το θηλυκό που δεν αντέχει να διαχειριστεί, ενός μυστικού που μαθαίνει από έναν πίνακα φιλοτεχνημένο από την ψυχοπαθή μητέρα του. Ο Γιώτης υπονοεί ότι η γυναικεία φιγούρα που γνωρίζει μόνο ο Βλάσης-παιδί είναι ίσως αυτή που καθόρισε αργότερα τον σεξουαλικό προσανατολισμό του, αφήνοντας υπόνοιες για κάποια φροϋδική επιρροή στο χτίσιμο του ήρωά του. Tέλος,, το το όνομα Πανδώρα της ηρωίδας υπονοεί τη σκοτεινή και την ευλογημένη πλευρά κάθε γυναίκας. Οι ανατροπές και τα μυθιστορηματικά ευρήματα διαδέχονται καταιγιστικά το ένα το άλλο καθηλώνοντας τον αναγνώστη, ενώ οι περιγραφές με επίκεντρο το σώμα και τις ανθρώπινες αισθήσεις καθιστούν το βιβλίο ένα απολαυστικό ανάγνωσμα, ένα βαθιά ερωτικό μυθιστόρημα, που συνδυάζει μοναδικά το ρεαλισμό με τη νοσταλγία, το ρομαντισμό και τη λυρικότητα. Η χρήση του ιστορικού ενεστώτα εξασφαλίζει ζωντάνια και παραστατικότητα στο κείμενο. Η σταχυολόγηση φράσεων είναι αναπόφευκτη διαδικασία για τον αναγνώστη του βιβλίου. Θα περιοριστώ σε δύο: Εκεί όπου στεκόμουν παιδί, έκπληκτο μπροστά στο κάλλος της ζωής, τώρα ένας γέρος έσερνε τα βήματά του προς το θάνατο. Ο χρόνος δεν κυλούσε, αλλά μετεωριζόταν στο σύμπαν της παιδικής μου αθωότητας. Έπαυε να είναι μετρήσιμος. Ήταν ονειρικός, δηλαδή ερωτικός... Εν κατακλείδι, πρόκειται για ένα βιβλίο που ταράσσει τα λιμνάζοντα ύδατα στον τρόπο που η λογοτεχνία αντιμετώπισε ως τώρα τον έρωτα και το μυστήριο που κρύβει η γυναικεία φύση. Ντίνος Γιώτης Η Γαλλίδα δασκάλα Εκδόσεις Ψυχογιός

Αρθρογράφος: Πασχαλία Τραυλού Critique Critique