Παρασκευή 6 Ιουνίου 2008

TA BIOΛΙΑ ΤΗΣ ΧΑΡΑΔΡΑΣ

Τη Γιώτα Φώτου τη γνώρισα όταν έκανα μια παρουσίαση του βιβλίου μου «ΦΤΕΡΑ ΑΠΟ ΜΕΤΑΞΙ» στη Λάρισα και το πρώτο πράγμα που με κέρδισε πάνω της ήταν μια πηγαία ειλικρίνεια και η παντελής έλλειψη υποκρισίας από την πρώτη μας κιόλας επικοινωνία. Κι επιπλέον ένα χιούμορ αθώο ίσως διαμορφωμένο από την αγνότητα των παιδιών τα οποία επί σειρά ετών συναναστρέφεται ως σχολική σύμβουλος και τα υπηρέτησε με τα παιδικά βιβλία της, που έχουν κριθεί και έχουν αποδείξει τη σοβαρότητα με την οποία αντιμετωπίζει τόσο τη γραφή όσο και την παιδική ψυχή. Ήρθε λοιπόν η στιγμή με αυτό της το βιβλίο να αποδείξει την ίδια σοβαρότητα και το ίδιο χάρισμα στο χειρισμό της γραφής που αυτή τη φορά έθεσε στην υπηρεσία της λογοτεχνίας ενηλίκων.
Σ’ αυτή μας την πρώτη γνωριμία στη Λάρισα λοιπόν μ’ έκανε να αναζητήσω το χειρόγραφο του υπό έκδοση τότε πρώτου βιβλίου της για ενήλικες κεντρίζοντάς μου την περιέργεια με την ιστορία του:
Μια γυναίκα που έχει ανακατέψει κάπως τη ζωή της «δραπετεύει» από τα συναισθηματικά της διλήμματα μαζί με μια φίλη της σ’ ένα ορεινό χωριό των Αγράφων για να πάρει τις αποφάσεις της. Κι εκεί, συναντιέται με το παρελθόν της. Με το θρύλο της οικογένειας του Θανασούλια και πιο συγκεκριμένα με το θρύλο του Κίτσου, ενός δεξιοτέχνη του βιολιού που γκρεμίστηκε στη χαράδρα που υπάρχει στην περιοχή και μαζί του γκρεμίζονται τα πάντα. Μια μυστηριώδης παρουσία βιολιών φανερώνει δια μέσου των δεκαετιών στους απογόνους της οικογένειας ότι το παρελθόν και το παρόν είναι μια αδιάσπαστη αλυσίδα.
Το πήρα λοιπόν το βιβλίο καθώς μου αρέσουν οι ιστορίες που έχουν χαρακτήρα κάπως μεταφυσικό και το ολοκλήρωσα μέσα σε δυο μέρες, διαβάζοντάς το όπου βρισκόμουν κι όπου στεκόμουν. Όταν το έκλεισα, όπως κάνω πάντα όταν τελειώνω ένα βιβλίο, έκλεισα και τα μάτια μου για να νιώσω τι μου άφησε. Πρώτα απ’ όλα συνειδητοποίησα ότι το βιβλίο είναι ο καθρέφτης της ίδιας της Γιώτας. Διέκρινα την ειλικρίνεια του προφορικού της λόγου, την αμεσότητά της, το ήθος και το ύφος της. Γιατί ένα βιβλίο δεν αφήνει μόνο σκέψεις. Αφήνει συναισθήματα, χρώματα, γεύσεις, αγγίγματα στις αισθήσεις, δάκρυα και γέλια, χώρια ή εναλλάξ για την ιστορία του αλλά και για την προσωπικότητα του συγγραφέα του.
Η δεύτερη σκέψη μου λοιπόν ήταν «επιτέλους κάτι καινούργιο γεννημένο από κάτι παλιό. Γιατί η Γιώτα ανακάλυψε ένα θεματολογικό θησαυρό που σ’ εμάς τους Έλληνες συγγραφείς, ενώ βρίσκεται μπρος στα μάτια μας, κάνουμε τις θεματολογικές μας αναζητήσεις μέσα στα σκοτεινά σοκάκια των καιρών μας μόνο, και στην φρενήρη ψυχεδέλεια σχεδόν μιας εποχής όπου ο άνθρωπος έχει επικεντρωθεί στην αναζήτηση μιας προσωπικής ευτυχίας, μπλέκοντας ολοένα και περισσότερο σε κουβάρια συναισθηματικών αδιεξόδων.
Η Γιώτα με το βιβλίο της αυτό ήρθε να αλλάξει το σκηνικό στη λογοτεχνία και στην οπτική με την οποία την ατενίζουμε.
Οι θρύλοι της ελληνικής υπαίθρου καταφέρνουν λοιπόν στο βιβλίο της να ντυθούν ένα σύγχρονο, λιτό, ευαίσθητο και συνάμα δυνατό λόγο και μ’ αυτόν τον απλό μανδύα να θυμίσουν τη γοητεία της ελληνικής παράδοσης, των ηθών και των εθίμων της Ελλάδας. Και μάλιστα μ’ ένα θρύλο κομμένο και ραμμένο στην ιστορία που ήθελε με γοητευτικό τρόπο να μεταδώσει μιας και σύμφωνα με δική της ομολογία, ο θρύλος που περιγράφει είναι πλαστός αλλά γοητευτικός ίσως περισσότερο και από κάποιον που μπορεί να υπάρχει.
Μου θύμισε έτσι καίρια ότι για να μπορέσει κανείς να μιλήσει για την ποιότητα της λογοτεχνίας που παράγει ένας δημιουργός θα πρέπει να γνωρίζει τη ρίζα του, να έχει γνώση της ιστορίας και της ντοπιολαλιάς του τόπου καταγωγής του, να αφουγκραστεί τις επιρροές που δέχτηκε από το οικογενειακό περιβάλλον του και να θελήσει να κάνει τον υπέροχο περίπατο στο παρελθόν του μ’ ένα τρόπο ανάλαφρο και νοσταλγικό, που του προσφέρει εκείνη την ανάσα που βοηθάει το νου του να ξελαμπικάρει και να δει το παρόν του πιο καθαρά.
Παρόν και παρελθόν για τη Γιώτα είναι μια αδιάσπαστη αλυσίδα. Όπως αδιάσπαστη αλυσίδα με κρίκους αρμονικά δεμένους είναι ο ρεαλισμός και η παραμυθική ατμόσφαιρα. Η μετάβαση από τη μια διάσταση στην άλλη γίνεται με έναν πολύ φυσικό τρόπο, γεγονός που αποτελεί συγγραφικό χάρισμα μιας και είναι σπαζοκεφαλιά για όποιον ασχολείται με τη γραφή η εύρεση του τρόπου να πετυχαίνει τέτοιου είδους μεταβάσεις.΄ Και η Γιώτα είναι τεχνίτισσα σ’ αυτό το θέμα και ίσως να τη βοηθάει σ’ αυτό η εμπειρία της και η θητεία της στην παιδική λογοτεχνία που είναι η στέρεη βάση της τεχνικής της, μιας τεχνικής πολύτιμης που ίσως πρέπει να μιμηθούμε πολλοί από όσους ασχολούμαστε με τη λογοτεχνία ενηλίκων.
Αξίζει επίσης να αναφέρω όσον αφορά το περιεχόμενό της, ότι δεν φαίνεται μες στο βιβλίο της πουθενά να πιστεύει σε χάσματα γενεών και μεγάλες ιδεολογικές διαφορές καθώς οι εποχές περνούν και αλλάζουν. Οι άνθρωποι είναι ίδιοι, πάντα, μας λέει με τον τρόπο της. Οι πληγές, οι αγάπες, τα λάθη πονούν με τον ίδιο πάντοτε τρόπο. Οι συνθήκες αλλάζουν μόνο. Κι έτσι είναι αν το καλοσκεφτούμε.
«Δεν υπάρχουν φαντάσματα πατέρα. Μόνο άνθρωποι που περνούν από τη γη, φεύγουν αλλά εξακολουθούν να υπάρχουν, όσο υπάρχει κάποιος που τους χρειάζεται, που τους αποζητάει» είναι η φράση που συνοψίζει την ιδέα για την οποία η συγγραφέας έγραψε ετούτο το βιβλίο.
Ίσως αυτός είναι και ο λόγος που το βιβλίο της παίζει ασταμάτητα με αφήγηση που κινείται εναλλακτικά στο παρόν και το παρελθόν, όπου φωτίζεται και η μοναδική τεχνική της συγγραφέως σ’ αυτές τις χωροχρονικές μεταβάσεις που γίνονται μαγευτικά χωρίς ούτε μια στιγμή να μπερδεύεται ο αναγνώστης και να αναζητά τον χωροχρονικό προσανατολισμό του. Σ’ αυτό το θέμα σίγουρα βοηθάει και η χρήση του λόγου από τη Γιώτα Φώτου. Με μια λιτή και συνάμα άκρως απαραίτητη χρήση στοιχείων ιδιολέκτου όπου κρίνει για να φωτίσει την ιστορική εποχή την οποία αγγίζει, συμβάλλει σ’ αυτή την μεταφορά του αναγνώστη στο κλίμα εκείνης της εποχής.
Αλλά την ιστορική εποχή την αποκαλύπτει και την περιγράφει άψογα και για τον επιπλέον λόγο ότι έχει μελετήσει και είναι εξαιρετικά ακριβής στις ιστορικές πληροφορίες τις οποίες μας προσφέρει αποδεικνύοντας ότι τη ρίζα της δεν τη χρησιμοποιεί απλώς για να φτιάξει ένα μυθιστόρημα, αλλά την υπολογίζει βαθιά και τη σέβεται.
Ιδιαίτερα καλά δοσμένη η συναισθηματική πλευρά των Μεταναστών και η έννοια του χωρισμού τους από τα αγαπημένα τους πρόσωπα. Μια γερή δόση ρεαλισμού που ωστόσο δεν καταλύει την παραμυθική διάσταση των φαντασμάτων που ζουν σε έναν ενιαίο χρόνο, όπου παρόν, παρελθόν και μέλλον δεν είναι παρά ένας καμβάς με διαφορετική κάθε φορά κλωστή κεντημένος.
Τα βιολιά της Χαράδρας είναι ένα βιβλίο μεστό και λιτό, με τη δύναμη και την ευρηματικότητα ενός καλού, παιδικού παραμυθιού και με την ωριμότητα και τη ρεαλιστικότητα ενός κλασικού βιβλίου που μπορεί να προβληματίζει μέσα στο χρόνο και να διαρκεί σαν τις ζωές των φαντασμάτων της Γιώτας. Η έως τώρα συγγραφέας παιδικών βιβλίων ήρθε να συναγωνιστεί επαξίως συγγραφείς βιβλίων ενηλίκων γιατί αποδεικνύει με τη χρήση του λόγου της ότι σημασία δεν έχουν τα πολλά λόγια, τα πολλά στολίδια και οι περίπλοκες συντακτικές δομές, αλλά η τρυφεράδα της γραφής, η αμεσότητα και η αυθεντικότητα του συγγραφέα. Το έχω πει και άλλες φορές όταν παρουσιάζω βιβλία, ότι δεν συνηθίζω να μιλάω για τις υποθέσεις τους, γιατί αυτές τις διαβάζει ο αναγνώστης στο οπισθόφυλλο ή τις ανακαλύπτει διαβάζοντας το βιβλίο. Με ενδιαφέρει να φωτίζονται οι προθέσεις του συγγραφέα και ο ιδεολογικός προσανατολισμός του ώστε όταν διαβάζεται το βιβλίο να υπάρχει ένας δείκτης αποτίμησης της προσπάθειας. Αν πέτυχε δηλαδή ο συγγραφέας το σκοπό της δημιουργίας που έθεσε εξαρχής.
Πιστεύω ότι η Γιώτα Φώτου όχι απλά πέτυχε το σκοπό της δημιουργίας σ’ αυτό της το βιβλίο αλλά θα αποτελέσει ένα φωτεινό παράδειγμα και για πολλούς άλλους δημιουργούς όσον αφορά τη θεματολογία της και την τεχνική της.
Γιατί τα βιολιά της χαράδρας είναι ένα μαγευτικό μυθιστόρημα με όλη τη σημασία της λέξης που μπορεί να αντέξει σε βάθος χρόνου, καθώς βυθίζει τον αναγνώστη σε μια διάσταση που τα φαντάσματα και τα υπαρκτά πρόσωπα είναι οι φιγούρες ενός ενιαίου χωροχρονικού σύμπαντος που υπάρχει και καθορίζεται από την αγάπη, τη νοσταλγία και την διηνεκή αναζήτηση μέσα στις εποχές της ψυχικής ολοκλήρωσης.

17 σχόλια:

Smaragdenia είπε...

φοβερή εισήγηση, Πασχαλία μου!! Χαρηκα πολύ που σε είδα ξανά!!
Φιλάκια
Σμαραγδή

clementine είπε...

Πολύ ωραία παρουσίαση Πασχαλία μου, απ΄ αυτές που κάνουν τον αναγνώστη να θέλει να διαβάσει το συγκεκριμένο βιβλίο.
Συμφωνώ μαζί σου για τη συγγραφέα. Είναι εμφανές το ταλέντο της και η ικανότητά της να δίνει τόσο άψογα τα τρυφερά συναισθήματα στο χαρτί, που μάλλον απορέει από την εμπειρία της στην παιδική λογοτεχνία. Το βιβλίο μου άρεσε ιδιαίτερα. Αυτή η μετάβαση από το χθές στο σήμερα και αντίστροφα, μου κράτησε έντονο το ενδιαφέρον να πάω παρακάτω. Με εξέπληξε το τέλος.
Το είπα και στη συγγραφέα’ το βρήκα ανεπανάληπτο.
Και ναί, κλείνοντας τα μάτια μετά, αφήνεσαι στον υπέροχο ήχο των βιολιών της χαράδρας......

Γιώτα Φώτου είπε...

Πόσο πολύ μεγάλη ανακούφιση είναι όταν μετά από ένα πολυήμερο άγχος, βρίσκεται την ώρα της παρουσίασης ένα γλυκύτατο κορίτσι που ταυτόχρονα τυχαίνει να είναι και μια ικανότατη συγγραφέας να σου περάσει το μήνυμα: Καταλαβαινω γιατί έγραψες, καταλαβαίνω τι προσπάθησες να κάνεις, συμμερίζομαι τον κόπο σου και είμαι εδώ για να σε στηρίξω. Όλες οι άλλες, αναμφισβήτητα πολύτιμες σκέψεις και απόψεις, έρχονται σε δέυτερη μοίρα. Κρατάς το βλέμμα και παίρνεις κουράγιο.
Έχω την εμπειρία από την παιδική λογοτεχνία, για το χώρο εκείνο έχω και την απαιτούμενη σιγουριά πλέον, αλλά ετούτο είναι κάτι άλλο.

Τη χρειαζόμουν την παρουσία σου!

Πασχαλία η συγκίνησή μου (για τα λόγια που αφορούσαν το βιβλίο μου) ήταν εμφανής, αλλά από εδώ θέλω να τονίσω ότι ο θαυμασμός μου για τη θεωρητική σου κατάρτιση που προκύπτει από τη δομή της εισήγησης είναι μεγάλος.
Σ’ ευχαριστώ λοιπόν και σου εύχομαι πάντα επιτυχίες, γιατί (δεν είμαι όπως κατάλαβες άνθρωπος των ασκοπων λόγων) το αξίζεις.

Ανώνυμος είπε...

Γιώτα μου, η χαρά ήταν ολότελα δική μου. Εγώ "τρωγόμουν" να σε παρουσιάσω και το ξέρεις όπως ελπίζω να καταλαβαίνεις και το γιατί μιας και σε μένα δεν αρέσουν οι κολακίες. Ήμουν εκεί και χαίρομαι ιδιαίτερα γι' αυτό. Όλα τα υπόλοιπα για θεωρητική κατάρτιση κλπ, ας τα αφήσουμε στην άκρη. Όλοι οι συγγραφείς σε ένα καζάνι βράζουμε.
Τέσσυ μου, τα είπαμε και δια ζώσης. Προσωπικά θεωρώ αστείους τους διαχωρισμούς ευπώλητων και ποιοτικών συγγραφέων. Το δέντρο της λογοτεχνίας είναι σαρκοβόρο. Τρέφεται με αίμα ψυχής και το ποτίζουμε με τον τρόπο μας όλοι όσοι αγαπάμε τη γραφή. Στην ερώτηση που μου έχουν κάνει για το σε ποια όχθη κατατάσσω εγώ τον εαυτό μου, έχω πει ότι δεν έχω βγει ακόμη σε καμία όχθη. Είμαι μέσα στο ποτάμι και κολυμπάω ασταμάτητα.΄Και μ' αρέσει. Ούτε ταμπέλες θέλω, ούτε τίποτα. Κάνω αυτό που αγαπάω και αυτό μου αρκεί. Σμαραγδή και Κλημεντίνη, κι εγώ χάρηκα ιδιαίτερα που σας είδα πάλι από κοντά και ευχαριστώ για τα καλά σας λόγια. Φιλιά σε όλους ΠΑΣΧΑΛΙΑ ΤΡΑΥΛΟΥ

Maria Kat είπε...

Είναι το πρώτο βιβλίο που σκοπεύω να διαβάσω το καλοκαίρι, φαινεται πολύ ενδιαφέρον. Υπέροχη παρουσίαση,Πασχαλία μου!!

Ανώνυμος είπε...

Ευχαριστώ για την πρόταση, το βιβλίο θα πρέπει να είναι αξιόλογο και σίγουρα θα πάρει την σειρά του σεμια από τις επόμενες αναγνώσεις μου. Από ποιόν εκδοτικό οίκο κυκλοφορεί;

Τέσυ Μπάιλα είπε...

Πολύ καλό! ένα βιβλίο τόσο τρυφερό, γραμμένο με τη συνθήκη του παραμυθιού έρχεται να καταδείξει, ότι ο άνθρωπος σε όλες τις εποχές γεύεται τα ίδια πράγματα, έχει τις ίδιες ανάγκες, βιώνει τα ίδια προβλήματα και καταλήγει πάντα στον ανώτερο στόχο, αυτόν της αυτογνωσίας!
είχες δίκιο που μας το πρότεινες!
Σ ευχαριστούμε πολύ.
Τέσυ Μπάιλα

Ανώνυμος είπε...

Κύριε Ακάμα, χαίρομαι που επικοινωνούμε και πάλι. Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός και πράγματι με το χέρι στην καρδιά είναι εξαίρετο θεματολογικά, δομικά και από άποψη λαογραφική, που εμένα με έλκει ιδιαίτερα ίσως λόγω των φιλολογικών σπουδών μου. Θα περάσετε υπέροχα διαβάζοντάς το.
Τέσυ μου, χαίρομαι που για άλλη μια φορά τα γούστα μας συμπίπτουν.
ΠΑΣΧΑΛΙΑ ΤΡΑΥΛΟΥ

Ανώνυμος είπε...

Καλησπέρα, Πασχαλία.

Σκέφτηκα κάτι πρωτότυπο και όμορφο λίγες μέρες πριν ξεκινήσουν όλοι για τις διακοπές τους και την καλοκαιρινή ραστώνη. Σκέφτηκα να πω σε 5-6 συγγραφείς να γράψουν ένα κείμενο 300 -400 περίπου λέξεων που να αναφέρεται στο καλοκαίρι και να τα δημοσιεύω ανά διήμερο στο μπλογκ μου. Πώς σου φαίνεται η ιδέα;
Φυσικά τα κείμενα πρέπει να τα κατοχυρώσετε πρώτα για τα πνευματικ΄αδικαιώματα, απλώς εγώ θα έχω τη χαρά να τα πρωτοδημοσιεύσω στο μπλογκ. Βαριέμαι μωρέ τα ίδια και τα ίδια και γι αυτό ψάχνω νέους λόγους ύπαρξης του ιστολογίου πέρα από τα δώρα, τις βιβλιοπαρουσιάσεις και τις συνεντεύξεις.

Ανώνυμος είπε...

Θα συμφωνήσω μαζί σου, Νίκο. Κι εγώ, όπως θα έχεις διαπιστώσει, δεν είμαι φαν της ρουτίνας. Η ιδέα σου, πολλή καλή/ Παρότι έχω πέσει με τα μούτρα στο καινούργιο μου μυθιστόρημα, θα προσπαθήσω να ανταποκριθώ στο κάλεσμα. Έχω κι εγώ μια ιδέα για μια καλή κουβεντούλα την οποία θα την αναρτήσω σύντομα. Δεν είναι βέβαια άκρως καλοκαιρινή, αλλά πιστεύω ότι θα ειναι παντός καιρού και πάσης εποχής. Σ' ευχαριστώ για την πρόσκληση. ΠΑΣΧΑΛΙΑ ΤΡΑΥΛΟΥ

Ανώνυμος είπε...

Πότε ξεκινούν οι σχολικές εκθέσεις, ελπίζω να περάσετε καλά το καλοκαίρι.

Γιώτα Φώτου είπε...

Πασχαλία, καλό τριήμερο, καλή ξεκούραση και ... πρόσεξε τους αγκώνες σου. Κανένας μας δεν είναι σιδερένιος.
Φιλιά

Ανώνυμος είπε...

Γιώτα μου, σ' ευχαριστώ. Καλό τριήμερο. Όσο για τους αγκώνες μου, να ήταν κι άλλοι. Πέρασαν.

Ανώνυμος είπε...

Έχετε πρόβλημα με τους αγκώνες; Περαστικά. Ελπίζω μετά την επιστροφή σας από το τριήμερο να έχουμε το πρώτο από τα κείμενα που πρότεινε ο Νίκος Διακογιάννης, την πρώτη σχολική έκθση με τίτλο πως πέρασ το τριήμερο. Να είστε καλά.

Ανώνυμος είπε...

Κύριε Ακάμα, είχα ένα μικρό πρόβλημα με τους αγκώνες αλλά ήταν κάτι περαστικό. Δυστυχώς, το τριήμερο έγραφα μανιωδώς το νέο μου βιβλίο και δεν πρόλαβα να γράψω τη δική μου έκθεση. Ελπίζω να με συγχωρήσει ο αγαπητός μου Νικόδημος. Εξάλλου, καλοκαιράκι ειναι. Ας μην κουραζόμαστε υπέρ το δέον. Και λίγο ριλάξ δεν βλάπτει. Δεν συμφωνείτε; ΠΑΣΧΑΛΙΑ ΤΡΑΥΛΟΥ

Ανώνυμος είπε...

Περαστικά και ελπίζω ότι σύντομα θα έχουμε στα χέρια μας το νέο σας βιβλίο. Αλήθεια, τι θέμα θα έχει;

Ανώνυμος είπε...

Το νέο βιβλίο αν όλα πάνε καλά θα εκδοθεί μέσα στο 2009. Έχω ακόμη τουλάχιστον πέντε μήνες δουλειά για να τελειώσει και θεωρώ ότι θεματολογικά και δομικά είναι πάλι κάτι τελείως διαφορετικό από τα προηγούμενα. Για το θέμα δεν θα πω πολλά. Θα πω μόνο ότι πολλοί και πολλές θα ταυτιστούν, αλλά δεν θα τους είναι εύκολο να το παραδεχτούν. Ευχαριστώ για την επίσκεψη. ΠΑΣΧΑΛΙΑ ΤΡΑΥΛΟΥ