Τσέχωφ, Ίψεν, Ουίλιαμς και Καμπανέλης

Τσέχωφ, Ίψεν, Ουίλιαμς και Καμπανέλης!

Φέτος το καλοκαίρι πήρα την απόφαση να διαβάσω θέατρο. Όχι, δεν κάνατε λάθος. Διάβασα θέατρο. Προμηθεύτηκα έργα κλασικά μεγάλων δραματουργών και ξεκοκάλισα με οίστρο τις σελίδες τους. Υπογράμμισα, τσάκισα, ξαναδιάβασα λέξεις που φευγαλέα τις ακούμε από σκηνής κι ώσπου να βγούμε από την αίθουσα της παράστασης τις ξεχνάμε. Ο καθαρός διάλογος και η ανάδυση της ιδέας μέσα από τη δραματική αναπαράστασή της αφήνει ένα ισχυρό αποτύπωμα στον αναγνώστη πολύ περισσότερο απ' ό,τι στο θεατή. Έτσι, δεν μετάνιωσα ούτε στιγμή που αφιέρωσα χρόνο στους Βρικόλακες, στη Νόρα, στον Ορφέα στον Άδη, στον Ιβάνωφ, στο Γλάρο, στο Παραμύθι χωρίς όνομα, στο Γυάλινο κόσμο, στο λεωφορείο ο Πόθος, στο Οδυσσέα γύρισε πίσω, στη Βίβα Ασπασία κλπ κλπ.

Η ιδέα μέσα στο θεατρικό έργο αναπαρίσταται με όλη της τη δύναμη και τη μεγαλοπρέπεια ενώ οι ήρωες, εκ φύσεως ισχυροί και θεατρικοί - αυτό που αποζητούμε πάντα στο μυθιστόρημα - προορισμένοι εξαρχής για το σανίδι και τη ρεαλιστική παρουσία τους στο χώρο και στο χρόνο, σε συνεπαίρνουν απ' την πρώτη στιγμή, αφού είναι "καλοκουρντισμένοι" να πιάσουν κουβέντα με την ψυχή του θεατή άρα και του αναγνώστη.
Προσωπικά διαπίστωσα αυτό που ένας μεγάλος θεατράνθρωπος των ημερών μας μου υποδείκνυε καιρό για τη θεατρική γραφή: είναι μεστή, χωρίς φτιασίδια, χωρίς περιττολογίες, λυρική όσο πρέπει και ρεαλιστική όσο επιβάλλεται. Τουλάχιστον σε αυτά τα έργα.

Εκείνο όμως που κατεξοχήν με εντυπωσίασε ήταν η διαφορά της γραφής και του ύφους των τεσσάρων μεγάλων θεατρανθρώπων που ανέφερα. Οι τρεις πρώτοι σμιλεύουν την ψυχοσύνθεση των ηρώων τους μέχρι την τελευταία τους λεπτομέρεια. Τα πρόσωπα είναι σπάνια, διάφανα και μοναδικά. Η ψυχοσύνθεσή τους είναι συνήθως εύθραυστη και σαφής ακόμη κι όταν περιγράφονται τα πιο σκοτεινά τους ένστικτα. Οι ήρωες του Έλληνα Καμπανέλλη αντιθέτως είναι πιο περιγραμματικοί. Αποκαλυπτεται απ' την ψυχή τους μονάχα το κομμάτι που αφορά την υπόθεση του έργου. Δεν μας αφορούν ως πρόσωπα ολοκληρωμένα αλλά ως μαριονέτες σε μια πολιτική - με την ευρεία έννοια του όρου - ιδέα που πρέπει να ενσαρκωθεί. Διάχυτη η ανάλυση της κοινωνίας, όχι η ψυχογράφηση των ανθρώπων. Διάχυτη η ειρωνία και όχι η τραγικότητα των αλλοεθνών δημιουργών.

Μου έκανε εντύπωση που ακόμη κι αν δεν γνώριζα τους δημιουργούς των έργων, από ένα σημείο κι έπειτα ήμουν σε θέση να αναγνωρίζω την πατρότητά τους από τον τρόπο της γραφής τους.
Αυτό εξάλλου είναι η τέχνη κι αυτό η αγωνία κάθε γράφοντος: Η προσωπική πινελιά του δημιουργού να αποτελεί το αποτύπωμά του στους αιώνες.