Σάββατο 6 Δεκεμβρίου 2008

H ΔΡΑΚΑΙΝΑ του Μπόγρη

Στο θέατρο ΠΡΟΒΑ κάθε χρόνο γίνεται μια προσπάθεια να αναδειχθούν θεατρικά έργα κυρίως του ελληνικού ρεπερτορίου τα οποία δεν έχουν πολυπαιχτεί. Στα πλαίσια αυτής της προσπάθειας διάσωσης αξιόλογων θεατρικών έργων ανέβηκε από το θίασο της κ. Ραζή μια παράσταση που είχα την τιμή να παρακολουθήσω από τους πρώτους και - πιστέψτε με - άξιζε τον κόπο για δύο βασικούς λόγους: Ο πρώτος, οι εξαίσιες ερμηνείες. Ο δεύτερος, η ποιότητα και τα πολλαπλά επίπεδα του ίδιου του έργου που επιτέλους μου έφερε στο νου όλη τη σημασία των λέξεων ηθογραφία, ψυχογραφία και ψυχαγωγία με την έννοια βεβαίως της παίδευσης του θεατή. Είναι μια παράσταση την οποία δεν πρέπει να χάσετε και θεωρώ ότι είναι ένα έργο που πρέπει να υποδειχθεί σε πολλά σχολεία να το παρακολουθήσουν οι μαθητές των τάξεων του Λυκείου.

Προτού σας παραθέσω μια εξαιρετική κριτική που εκπόνησε η φίλη μας Τέσυ Μπάιλα για το έργο, σας εκθέτω την πρώτη, ακατέργαστη αίσθηση που προκάλεσε σε μένα, καθώς άφησα για λίγο το μετερίζι του δημιουργού, και απόλαυσα το έργο απ' τη θέση του θεατή.


Όταν αρχίσει η σύγκρουση ανάμεσα στη μητρική και τη θηλυκή υπόσταση μιας γυναίκας,
Όταν η σκιά της μοναξιάς καταφέρνει να σκεπάσει όλα τα άλλα συναισθήματα
Όταν το τραγούδι γίνεται καταφύγιο και λύτρωση από τους φόβους ενός αρρωστημένου μυαλού και
Όταν η αγάπη αναμετριέται με το μίσος και καταφέρνει να βγει κερδισμένη,
Τότε, μπορεί ένας άνθρωπος να αφουγκραστεί το βουβό θρήνο της Δράκαινας.
Η ηρωίδα του Μπόγρη είναι μια ιδιαίτερη γυναίκα. Στο πρόσωπό της συγκεντρώνονται αλλοπρόσαλλα χαρακτηριστικά που την καθιστούν αρχικά αντιπαθή με τη σκληρότητα και την απολυτότητα που τη διακρίνει αλλά μόλις αποδεικνύεται στην πορεία του έργου ότι αυτή η εικόνα είναι αποτέλεσμα της άμυνας που ανέπτυξε για να υπομένει τον πόνο από τις εσωτερικές πληγές που κουβαλάει, τότε καθαγιάζεται και κερδίζει όχι τη συμπάθεια αλλά την εκτίμηση και το σεβασμό του θεατή με την τελική επιλογή της.
Η Δράκαινα είναι μια ανατρεπτική, ασυνήθιστη προσωπικότητα. Πάνω απ΄ όλα γυναίκα, θρηνεί τα χρόνια που έχασε, θρηνεί για τα λάθη άλλων που επέλεξε το αντίτιμο να το πληρώσει η ίδια, καλύπτοντας τη θυσία της με επτασφράγιστη σιωπή. Μόνο που αυτή η σιωπή και η αγάπη που δεν εισέπραξε, στοίχειωσαν μέσα της και την μετέτρεψαν σε μια γυναίκα που αρνήθηκε να αγαπήσει.

Η μοναξιά της δεν την αφήνει να σηκώσει το βάρος χωρίς να το μοιραστεί και τότε διαπράττει το δεύτερο μοιραίο λάθος της. Μπαίνει σε μια αλλόκοτη διαδικασία να νιώσει μίσος για τα ίδια τα παιδιά της. Καταδυναστεύει τους δυο της γιους, δηλητηριάζει με τις δικές της ανασφάλειες τις σκέψεις τους, παρεμβαίνει και καθορίζει κάθε προσπάθεια αυτονόμησής τους, ζηλεύοντας και καταστρέφοντας κάθε ίχνος αγάπης που πάει να ξεφυτρώσει στο σπιτικό της.
Βουβός πρωταγωνιστής του έργου, ένας καθρέφτης. Εκείνος που μαρτυράει στη Δράκαινα ότι ο χρόνος φεύγει ανεπιστρεπτί και η νιότη δεν ανακτάται. Και η Δράκαινα ξεσπάει σε θρήνο και οργή για ετούτη την ανεκτίμητη απώλεια.
Ώσπου στο τέλος, συμβαίνει κάτι που αποκαλύπτει ότι η ζωή συνεχίζεται μόνο όταν η αγάπη θριαμβεύσει. Μόνο όταν οι άνθρωποι κόψουν τα σκοινιά που τους κρατούν δεμένους στους κάβους των παλιών λαθών τους. Όταν κοιτάξουν τον καθρέφτη και αποδεχτούν την ηλικία τους και τους ρόλους τους. Όταν η συγγνώμη βγαίνει απ’ τα χείλη και οι επιλογές έχουν ως γνώμονα να χαρίσουν αγάπη σ’ αυτούς που τη στερήθηκαν.
Βέβαια, άλλοι συγχωρούν τα λάθη και άλλοι όχι. Σημασία έχει όμως ότι η Δράκαινα καταφέρνει να ζητήσει με το δικό της τρόπο συγχώρεση. Κι αυτή η μοναδική μεταστροφή μιας φαινομενικά ατσάλινης γυναίκας αποτελεί το μεγαλείο του έργου.

Μια παράσταση που όχι απλώς αξίζει να δείτε, αλλά πιστεύω ότι προσελκύει το θεατή να τη δει περισσότερες από μια φορές για να προσεγγίσει όλους τους κώδικές της και όλα τα σημειολογικά της επίπεδα.
Καλή επιτυχία, Πασχαλία Τραυλού, συγγραφέας





Ακολουθεί η εμπεριστατωμένη κριτική της κ. Μπάιλα



ΔΡΑΚΑΙΝΑ: Η ΤΡΑΓΙΚΗ ΗΘΟΓΡΑΦΙΑ ΤΗΣ ΜΟΝΑΞΙΑΣ

Θύτης ή θύμα; Τι είναι τελικά μια γυναίκα που οι συμφεροντολογικές συναλλαγές της οικογένειάς της την οδήγησαν σε ένα γάμο ανεπιθύμητο, περιορίζοντας τη ζωή της σε μια ιδιαίτερη αντίληψη περί χρέους; Και πόσο μπορεί ένας άνθρωπος να ζήσει όταν ο εσωτερικός του ρυθμός του υπαγορεύει μια αδυσώπητη ανάγκη για αγάπη κι έρωτα καταδικασμένη να μείνει για πάντα ανεκπλήρωτη;
Στο θέατρο ΠΡΟΒΑ έξι ηθοποιοί ανεβάζουν φέτος τη ΔΡΑΚΑΙΝΑ του ΜΠΟΓΡΗ και σύμφωνα με τη σκηνοθετική αντίληψη του κ. Τσόγκα πετυχαίνουν να «συνομιλήσουν» με το κείμενο αυτό και να το υψώσουν σε μια παράσταση εκπληκτικών ερμηνειών, καταθέτοντας το ταλέντο τους.
Η Δράκαινα, ένα έργο που γράφτηκε το 1927, την περίοδο του μεσοπολέμου, αποτελεί μια από τις πιο χαρακτηριστικές ηθογραφίες της εποχής και πετυχαίνει να λειτουργήσει ως διαχρονικός δείκτης κοινωνικών αξιών ως τις μέρες μας. Μια γυναίκα που οι αντιλήψεις και οι συμπεριφορές της εποχής της μετέτρεψαν σταδιακά σε πραγματική δράκαινα, που για να ικανοποιήσει τα καταπιεσμένα της πάθη, στέκεται αντιμέτωπη με την ιδιότητά της ακόμα και ως μάνα. Η κ. Ραζή με μια έξοχη ερμηνεία δίνει ζωή σε μια γυναίκα σύμβολο της μητριαρχικής εξουσίας, μια γυναίκα που ο πόνος έχει απομυζήσει όλα της τα συναισθήματα και απειλεί να κάψει τα πάντα στο πέρασμά του. Μια γυναίκα καταδικασμένη ισόβια στη ψυχική στείρωση που το χρέος της υπαγόρευσε. Με ένα ρόλο απαιτητικό, πολυποίκιλο, γεμάτο έντονες συναισθηματικές διακυμάνσεις καταφέρνει να καθηλώσει τον θεατή από την πρώτη στιγμή και να φέρει στη σκηνή όλες εκείνες τις ψυχικές διεργασίες και μεταβολές που υφίσταται, κερδίζοντας γι άλλη μια φορά, λίγο καιρό μετά την ανεπανάληπτη ΦΛΑΝΤΡΩ, το στοίχημα.
Γύρω της οι υπόλοιποι χαρακτήρες στροβιλίζονται στη δεινή δίνη του «κατηγορώ» που εκείνη ως κύριος άξονας του έργου εξακοντίζει. Μάχονται να διατηρήσουν τη δική τους αξιοπρέπεια και να αποτινάξουν το φόβο που νιώθουν κοντά της. Ο καθένας κρυμμένος καλά στα δικό του καταφύγιο πάσχουν, απελπίζονται, δοκιμάζονται σκληρά.
Εξαιρετικές οι ερμηνείες όλων των ηθοποιών που βιωματικά ενσαρκώνουν τους ρόλους τους. Ο Νίκος Παπαδόπουλος ως Κώστας δείχνει για άλλη μια φορά το μεγάλο ταλέντο του. Ένας ωκεανός απελπισίας τρικυμίζει μέσα του κι εκείνος παλεύει να σωθεί από τα θηριώδη κύματα των συναισθημάτων που τον πνίγουν, για να αποκαλύψει ένα χαρακτήρα συμπαγή και αυθεντικό σε κάθε έκφραση του προσώπου του.
Μια Ιψενική θεατρική μορφή ο κ. Πολυκάρπου, δίνει έναν Καρύνη τρυφερό και γνήσιο, έναν άντρα αιώνια ερωτευμένο με τη γυναίκα που δεν μπόρεσε ποτέ του τελικά να έχει και πετυχαίνει να σκιαγραφήσει ένα ακόμη θύμα των κοινωνικών επιταγών που ηθικά μας υπαγορεύονται.
Το μελαγχολικό κλίμα της ματαίωσης γεμίζει την ατμόσφαιρα και διαχέεται από τη σκηνή στη ψυχή του θεατή.
Σε μια στιγμή που στάζει κρουνούς απελπισίας, μέσα στην έρημο της ανακωχής που απεγνωσμένα αναζητά ο έρωτας για να ζήσει η Ανθούλα, μια ολόδροση Άνοιξη στο πρόσωπο της κ. Παζαρζή, έρχεται να σηματοδοτήσει την αλλαγή των ψυχικών διακυμάνσεων που η Δράκαινα βιώνει. Και ο κ. Ταμβακάς ως Γιάννης, πειστικός γόνος μιας γυναίκας ικανής να «ευνουχίζει» τις ψυχές όσων βρίσκονται γύρω της, κινεί τις διαδικασίες εκείνες που απαιτούνται για την δραματική αυτή εξέλιξη. Για άλλη μια φορά η κ. Τσόγκα ισορροπεί επιτυχώς ανάμεσα στην τραγικότητα μιας ιδιότυπης μα τόσο γνωστής μορφής της ελληνικής κοινωνίας και μας δίνει ένα Κατινιώ τόσο γνήσιο, κάνοντας τον θεατή να συμπονά την τύχη του.
Σταδιακά εξελίσσεται η πλοκή και η ιστορία κυριεύει τον θεατή. Η αράχνη υφαίνει στον ιστό της ραδιουργίες, πόθους μυστικούς και αποκαλύπτει το κρυμμένο καλά παρελθόν της Δράκαινας, που ο πόνος μέσα της, άγρια καταιγίδα, θεριεύει.
Η μεγάλη σύγκρουση είναι αναπόφευκτη και δεν θα αργήσει. Τι θα αφήσει άραγε πίσω της;
Λεηλατημένες ζωές, ανθρώπους που δοκιμάζονται σκληρά από το φόβο της μοναξιάς που τα ακραία συναισθήματα πάντοτε φέρνουν. Τα μυστικά τους, καλά κρυμμένα στο κλειδωμένο συρτάρι του καθωσπρεπισμού, έρχονται στο φως και απροκάλυπτα ζητούν να παρασύρουν το θεατή στο ταξίδι της κάθαρσης που αναμφίβολα θα συντελεστεί.
Μια τρομερή Μαινάδα η Δράκαινα θα κινήσει τα νήματα της τραγωδίας, κινούμενη η ίδια σαν εκκρεμές από τη μια ακρότητα στην άλλη.
Η κάθαρση δεν θα αργήσει και θα φέρει μια ισορροπία αναπάντεχη. Η Δράκαινα μπροστά στην ανελέητη μοναξιά που ζυγώνει απειλητικά γύρω της και την διεκδικεί ανεπίστρεπτα θα «εξημερωθεί», θα ζητήσει με το δικό της τρόπο τη συγνώμη της, θα παραδοθεί άνευ όρων στην ανάγκη της να νιώσει επιτέλους αγάπη, ανακαλύπτοντας την ελπίδα ζωής που κρύβεται μέσα της, ίσως για πρώτη φορά στη ζωή της. Σπάει τα δεσμά της κι αναζητά επιτέλους τη λύτρωση τη στιγμή που νιώθει ότι θα μείνει μόνη, αποσυνάγωγη, ξεκρέμαστη.
Συνταρακτικές οι ερμηνείες όλων των ηθοποιών ηθογραφούν μοναδικά μια στάση ζωής, ως αρχικό ορόσημο της ιστορίας, που πολύ συχνά απαντάται ακόμη και σήμερα και αντικαθρεφτίζει απαράμιλλα την ελληνική κοινωνία της εποχής.
Αν είναι αλήθεια ότι τα πνευματικά έργα κατορθώνουν να διαρκέσουν σε κάθε γενιά επειδή ο άνθρωπος μέσα σε αυτά βρίσκει πάντα τη δική του μορφή κι αν μόνο η τέχνη που συγκινεί βρίσκει τον τρόπο να υπάρξει διαχρονικά, τότε το έργο αυτό ευτυχεί να συνδυάζει και τους δύο βασικούς παράγοντες λειτουργώντας ως η τραγική ηθογραφία της μοναξιάς.
Κι αν ο ρόλος του ηθοποιού είναι να φέρει στο φως και να ενεργοποιήσει τις δυνάμεις μαγείας ως διεγερτικό συγκινησιακής ευαισθησίας, τότε, οι ηθοποιοί του θεάτρου ΠΡΟΒΑ, ενσαρκώνουν τους ρόλους τους με τρυφερότητα και αγάπη, κινώντας τη διαδικασία εκείνη που γοητεύει τους θεατές μιμούμενοι ¨πράξη σπουδαία και τελεία¨ και ανεβάζουν μια διαχρονικά σύγχρονη τραγωδία ,μια ανεπανάληπτη ωδή στην τραγικότητα της ψυχικής μοναξιάς.
Τέσυ Μπάιλα





2 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

Καλησπέρα
ελπίζω πως όλοι είστε καλά.Να που ανά τακτά διαστήματα,αθετώ αυτό που είπα πριν καιρό,να μην εμφανίζομαι στα blogs.Όμως,με τέτοιο θέμα,πως;
Η ανάρτηση της Πασχαλίας,δεν θέλει ιδιαίτερο σχολιασμό,γιατί είναι της Πασχαλίας.Θα σταθώ στο κομμάτι της παρουσίασης της παράστασης,από την αγαπημένη Τέσσυ, η οποία δεν έχει τίποτα να ζηλέψει από ενός επαγγελματία κριτικό θεάτρου(αν κάποιοι ,δε, είδατε και τις φωτογραφίες της παράστασης,τότε ,είμαι σίγουρος,πως είστε μαζί μου 100%.Και εδώ,θα δώσω τα θερμά συγχαριτήρια στην Τέσσυ,για τις πανέμορφες φωτογραφίες,κάτι που έπρεπε να είχα κάνει εδώ και καιρό,αφού ήμουν από τους πρώτους που τις είδαν).
Καλή μου Πασχαλία,μπράβο για την ανάρτηση(ξέρεις εσύ)
Καλή μου Τέσσυ,ότι και να πω είναι λίγο(ευχαριστώ ,πάνω απ' όλα,για το κάθε τι,και φυσικά για το ενδιαφέρον σου ,κάθε φορά που ο Αίολος ανοίγει τους ασκούς του.Είναι σημαντικό για όποιον ταξιδεύει με τέτοιον καιρό,να ξέρει ότι υπάρχουν άνθρωποι-φίλοι,που τον σκέφτονται.
Τις ευχές μου και στις δύο σας.
Τέσσυ καλή επιτυχία..
Πασχαλία επίσης.Αν και όλα δείχνουν πως σε λίγες μέρες,έχει party.
Mε αγάπη
Περικλής
Ένα μεγάλο μεγάλο ευχαριστ΄ω για όλα.

Τέσυ Μπάιλα είπε...

Περικλή μου σ ευχαριστώ πολύ για τα καλά σου λόγια και πιο πολύ για την αγάπη σου. Φωτογραφίες της παράστασης μπορεί κανείς να δει στο www.sdyp.gr
Τέσυ Μπάιλα